ترجمة معاني سورة الزمر
باللغة الفارسية من كتاب الترجمة الفارسية للمختصر في تفسير القرآن الكريم
.
من تأليف:
مركز تفسير للدراسات القرآنية
.
ﰡ
قرآن از جانب الله ذات شکست ناپذیری که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و در آفرینش و تدبیر و تشریعش بسیار دانا است فرو فرستاده شده، و از جانب غیر او سبحانه نازل نشده است.
- ای رسول- ما این قرآن را که مشتمل بر حق، و تمام اخبارش راست و تمام احکامش عادلانه است بر تو نازل کردیم، پس الله را عبادت کن درحالی‌که او را یگانه می‌دانی، و توحید را از شرک برای او خالص می‌گردانی.
آگاه باشید که دین خالی از شرک از آنِ الله است، و کسانی‌که به جای الله دوستانی از بت‌ها و طاغوت‌ها گرفته‌اند و آنها را به جای الله عبادت می‌کنند، برای عبادت آنها این‌گونه بهانه می‌آورند که: ما اینها را فقط به این هدف عبادت می‌کنیم که جایگاه ما را به الله نزدیک سازند، و نیازهای ما را به‌سوی او ارجاع دهند، و نزد او برای ما شفاعت کنند؛ به‌راستی‌که الله در روز قیامت میان مؤمنان موحّد و یکتاپرست و کافران مشرک، در توحید که مورد اختلافشان بود داوری می‌کند. قطعاً الله کسی را که با بستن دروغ به الله به او تعالی شریک نسبت می‌دهد، و از نعمت‌هایی که الله به او بخشیده ناسپاسی می‌کند به راه یافتن به‌سوی حق توفیق نمی‌دهد.
اگر الله بخواهد فرزندی بگیرد به‌طور قطع از میان مخلوقاتش آنچه که بخواهد برمی‌گزیند، و آن را به منزلۀ فرزند قرار می‌دهد، او تعالی از آنچه این مشرکان می‌گویند پاک و منزه است، و در ذات و صفات و افعال خویش یگانه است، و هیچ شریکی در این موارد ندارد، و بر تمام مخلوقاتش قهّار (مسلّط) است.
آسمان‌ها و زمین را به حکمتی فراگیر آفرید، نه بیهوده چنان‌که ستمکاران می‌گویند، شب را در روز در می‌آورد، و روز را در شب در می‌آورد، و هرگاه یکی از این دو بیاید دیگری پنهان می‌شود، و خورشید و ماه را رام ساخت، و هر دو تا زمانی مشخص که پایان این زندگی است در حرکت هستند، آگاه باشید که او سبحانه ذات شکست ناپذیری است که از دشمنانش انتقام می‌گیرد، و هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و نسبت به گناهان بندگان توبه‌کارش بسیار آمرزنده است.
- ای مردم- پروردگارتان شما را از یک تن یعنی آدم علیه السلام آفرید، سپس از آدم جفتش حوا را آفرید، و از شتر و گاو و میش و بز هشت نوع برای‌تان آفرید، از هر صنفی نر و ماده آفرید، او سبحانه شما را در شکم‌های مادران‌تان مرحله به مرحله در تاریکی‌های شکم و رحم و تخمدان پدید می‌آورد، ذاتی‌که تمام این موارد را می‌آفریند همان الله پروردگارتان است، فرمانروایی فقط برای او است، و هیچ معبود برحقی جز او نیست، پس چگونه از عبادت او به عبادت کسانی‌که هیچ‌چیز نمی‌آفرینند و خودشان آفریده می‌شوند برگردانده می‌شوید؟!
- ای مردم- اگر به پروردگارتان کفر ورزید به‌راستی‌که الله از ایمان شما بی‌نیاز است و کفرتان به او زیان نمی‌رساند، بلکه زیان کفرتان فقط به خود شما بازمی‌گردد، و برای بندگانش راضی نیست که به او کفر ورزند، و آنها را به کفر فرمان نمی‌دهد؛ زیرا الله به فحشاء و منکر امر نمی‌کند، و اگر از الله در قبال نعمت‌هایش سپاسگزاری کنید و به او ایمان آورید بر سپاسگزاری‌تان راضی می‌شود، و در قبال آن به شما پاداش می‌دهد، و هیچ‌کس گناه دیگری را بر نمی‌دارد، بلکه هرکس در گرو چیزی است که کسب کرده است، سپس بازگشت شما در روز قیامت فقط به‌سوی پروردگارتان است، آن‌گاه شما را از آنچه در دنیا انجام می‌دادید باخبر می‌سازد، و در قبال اعمال‌تان به شما جزا می‌دهد. به‌راستی‌که او سبحانه از آنچه در دل‌های بندگانش وجود دارد بسیار دانا است، و ذره‌ای از آن بر او پوشیده نمی‌ماند.
و چون به کافر آسیبی از بیماری و نبود مال و ترس از غرق شدن برسد پروردگارش سبحانه را درحالی‌که فقط به‌سوی او بازگشته است در دعا می‌خواند تا آسیبی را که به او رسیده است از او برطرف سازد، اما وقتی نعمتی به او ببخشد و آسیبی را که به او رسیده برطرف سازد ذاتی را که پیش از این به‌سوی او ناله و زاری می‌کرد یعنی الله را رها می‌کند، و شریکانی برای الله قرار می‌دهد و آنها را به جای او عبادت می‌کند تا دیگران را از راه الله تعالی گمراه کند. - ای رسول- به کسی‌که چنین حالتی دارد بگو: باقی‌ماندۀ عمرت را که زمانی اندک است از کفر خویش بهره‌مند شو، که در روز قیامت ساکن و همنشین جهنم هستی، چنان‌که دوست همنشین دوستش است.
آیا کسی که فرمان‌بردار الله است و اوقات شب را برای پروردگارش در سجده و ایستاده به عبادت است، و از عذاب آخرت می‌ترسد، و به رحمت پروردگارش امید می‌بندد بهتر است، یا آن کافر که در سختی الله را عبادت می‌کند و در آسانی به او کفر می‌ورزد، و شریکانی همراه الله قرار می‌دهد؟! - ای رسول- بگو: آیا کسانی که به‌سبب شناخت‌شان از الله آنچه را الله برای‌شان واجب کرده می‌دانند و کسانی‌که ذره‌ای از این امر نمی‌دانند یکسان هستند؟! فقط صاحبان عقل سلیم تفاوت میان این دو گروه را در می‌یابند.
- ای رسول- به آن بندگانم که به من و رسولانم ایمان آورده‌اند بگو: از پروردگارتان با اجرای اوامر، و اجتناب از نواهی او بترسید، برای کسانی از شما که در دنیا نیکوکاری کنند پاداش پیروزی و سلامتی و مال در دنیا، و بهشت در آخرت است، و زمین الله گسترده و فراخ است، پس مهاجرت کنید تا مکانی بیابید که در آن عبادت کنید، و مانعی شما را از این کار باز ندارد، به‌راستی‌که در روز قیامت به شکیبایان پاداشی بی‌اندازه و بدون شمارش، از نظر فراوانی و گوناگونی داده می‌شود.
- ای رسول- بگو: همانا الله به من فرمان داده که فقط او را خالصانه عبادت کنم.
و به من فرمان داده که از میان این امت اولین کسی باشم که در برابر او تسلیم می‌شود و از او فرمان‌برداری می‌کند.
- ای رسول- بگو: قطعاً اگر از الله نافرمانی کنم و از او اطاعت نکنم از عذاب روزی بزرگ، یعنی روز قیامت می‌ترسم.
- ای رسول- بگو همانا من الله را به یگانگی و درحالی‌که عبادت را برای او خالص کرده‌ام عبادت می‌کنم، و دیگران را همراه او عبادت نمی‌کنم.
پس - ای مشرکان- شما نیز به جای او هرچه از بت‌های‌تان را که می‌خواهید عبادت کنید (این امر برای تهدید است)، - ای رسول- بگو: زیانکاران واقعی همان کسانی هستند که به خودشان، و خانواده‌های‌شان زیان رسانده‌اند، و با جدایی از آنها به‌سبب ورود خانواده‌های‌شان به تنهایی در بهشت، یا با ورودشان همراه آنها در جهنم با هم دیدار نمی‌کنند، و هرگز به هم نمی‌پیوندند. آگاه باشید که این امر، زیانی آشکار و بدون ابهام است.
برای آنها از بالای سرشان و نیز از زیر پاهای‌شان دود و زبانه و گرمای آتش است. الله با این عذاب بندگانش را می‌ترساند. ای بندگانم، با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی‌ام از من بترسید.
و کسانی‌که از عبادت بت‌ها، و هرچه به جای الله عبادت می‌شود دوری می‌کنند، و با توبه به‌سوی الله بازمی‌گردند؛ هنگام مرگ، و در قبر، و روز قیامت به بهشت مژده داده می‌شوند، پس- ای رسول- به بندگانم مژده بده.
همان کسانی‌که به سخن‌ها گوش فرا می‌دهند و سخنان نیک و زشت را از یکدیگر تشخیص می‌دهند، آن‌گاه از نیکوترین سخن به‌سبب منفعتی که در آن وجود دارد، پیروی می‌کنند. اینها همان کسانی هستند که الله آنها را به هدایت توفیق داده است، و همان‌ها صاحبان عقل‌های سلیم هستند.
- ای رسول- کسی‌که به‌سبب استمرار در کفر و گمراهی، فرمان عذاب بر او واجب شده است، هیچ چاره‌ای برای هدایت و توفیق او نداری. پس - ای رسول- آیا تو می‌توانی چنین کسی را از آتش نجات دهی؟!
اما کسانی‌که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی پروردگارشان از او تعالی بترسند، منازل مرتفعی دارند که بر روی یکدیگر ساخته شده‌اند، و نهرها از زیر آنها جاری است. این وعده را الله به آنها داده است، و الله در وعده خلاف نمی‌کند.
به‌راستی‌که شما از طریق مشاهده می‌دانید الله آب باران را از آسمان فرود آورد، سپس آن را در چشمه‌ها و آبراه‌ها وارد کرد، سپس با این آب کشتزارهایی با رنگ‌های مختلف درمی‌آورد، سپس کشتزار را می‌خشکاند، و - ای بیننده- تو آن را پس از اینکه سبز بود زرد می‌بینی، سپس آن را پس از خشکیده شدن در هم شکسته و از هم پاشیده قرار می‌دهد، به‌راستی‌که در این امر، برای صاحبان دل‌های زنده، پند و عبرتی است.
آیا کسی‌که الله سینه‌اش را برای اسلام گشاده، و به‌سوی آن هدایت کرده است، و او بر بینشی از جانب پروردگارش قرار دارد، مانند کسی است که دلش در برابر یاد الله سخت شده است؟! هرگز یکسان نیستند؛ زیرا نجات برای هدایت یافتگان است، و زیان برای کسانی‌که دل‌های‌شان در برابر یاد الله سخت شده است، که اینها در گمراهی آشکاری از حق هستند.
الله قرآن را که نیکوترین سخن است بر رسولش محمد صلی الله علیه وسلم فرو فرستاد، کتابی که بخش‌های آن از نظر راستی و زیبایی و انسجام و عدم اختلاف متشابه است، و قصص و اَحکام، و وعده و وعید، و صفات پیروان حق، و صفات پیروان باطل و سایر موارد در آن گوناگون آمده است. کسانی‌که از پروردگارشان می‌ترسند وقتی وعید و تهدیدهای آن را می‌شنوند پوست بدن‌شان به لرزه می‌افتد، و چون امید و مژده‌هایش را می‌شنوند پوست و دل‌های‌شان به یاد الله نرم می‌گردد. این قرآن و تأثیر آن، هدایت الله است که هرکس را بخواهد با آن هدایت می‌کند، و هرکس‌که الله او را گمراه کند، و بر هدایت توفیق ندهد، هیچ هدایتگری ندارد که او را هدایت کند.
آیا کسی که الله او را هدایت کرده، و در دنیا او را توفیق داده و در آخرت او را به بهشت درآورده یکسان است، با کسی‌که کفر ورزیده و بر کفرش مرده است، آن‌گاه او را درحالی‌که هر دو دست و هر دو پایش به زنجیر بسته شده است به جهنم درمی‌آورد، و نمی‌تواند آتش را از خود دور سازد جز با صورتش که بر آتش افکنده شده است؟! و به کسانی‌که با کفر و گناهان به خودشان ستم کرده‌اند از روی توبیخ گفته می‌شود: کفر و گناهانی را که مرتکب می‌شدید بچشید؛ که این است جزای شما.
امت‌هایی که پیش از این مشرکان بودند تکذیب کردند، و عذاب به صورت ناگهانی و از جایی‌که احساس نمی‌کردند تا بتوانند با توبه برای آن آماده شوند آنها را فراگرفت.
پس الله با این عذاب، خواری و ننگ و رسوایی در زندگی دنیا برای‌شان چشانید، و به‌راستی عذاب آخرت که در انتظارشان است بزرگتر و سخت‌تر است اگر می‌دانستند.
و به‌تحقیق که در این قرآن نازل شده بر محمد صلی الله علیه وسلم مثال‌های گوناگونی از خیر و شر، و حق و باطل، و ایمان و کفر و سایر موارد برای مردم بیان کرده‌ایم؛ تا از مثال‌هایی که برای‌شان زده‌ایم پند بگیرند، آن‌گاه به حق، عمل کنند و باطل را رها سازند.
آن را قرآنی به زبان عربی، که هیچ کجی و انحراف و ابهامی در آن نیست، قرار دادیم، تا با پیروی اوامر و اجتناب از نواهی الله، از او تعالی بترسند.
الله برای مشرک و موحد مثالی زده است. مردی را که بردۀ شریکانی است که با یکدیگر در نزاع و کشمکش هستند؛ که اگر برخی از آنها را راضی سازد برخی دیگر را خشمگین می‌کند، و در حیرت و سرگردانی است، و مردی که فقط بردۀ یک نفر است، و فقط همان یک نفر مالک او است، که منظورش را می‌فهمد و در آرامش و خاطری آسوده است. این دو مرد هرگز یکسان نیستند. تمام ستایش‌ها از آنِ الله است، اما بیشتر آنها نمی‌دانند، و به همین سبب دیگران را شریک الله قرار می‌دهند.
- ای رسول- به‌طور قطع تو می‌میری، و آنها نیز می‌میرند.
سپس - ای مردم- به‌طور قطع شما در روز قیامت نزد پروردگارتان در آنچه که در آن با هم اختلاف دارید نزاع و کشمکش می‌کنید، آن‌گاه حق‌دار را از ناحق مشخص می‌گرداند.
و هیچ‌کس ستمکارتر از کسی نیست که شریک و همسر و فرزند را که سزاوار الله نیست به او تعالی نسبت می‌دهد، و هیچ‌کس ستمکارتر از کسی نیست که وحیی را که رسول‌الله صلی الله علیه وسلم آورده تکذیب می‌کند. آیا پناهگاه و مسکنِ کافران به الله، و به آنچه رسولش آورده است در جهنم نیست؟! آری، به‌راستی‌که پناهگاه و مسکن آنها در جهنم است.
و هر یک از پیامبران و دیگران که در اقوال و افعالش راستی آوَرَد، و به مقتضای آن عمل کند، اینها همان پرهیزگاران واقعی هستند. همان کسانی‌که از امر پروردگارشان فرمان‌برداری می‌کنند، و نهی او تعالی را ترک می‌کنند.
هر چه از خوشی‌های همیشگی که می‌خواهند نزد پروردگارشان دارند. این پاداش کسانی است که با آفریدگارشان و بندگانش نیکوکاری کردند.
تا الله بدترین گناهی را که در دنیا انجام می‌دادند، به‌سبب توبه و بازگشت‌شان به‌سوی پروردگارشان، از آنها بزداید، و پاداش آنها را بر حسب نیکوترین عمل صالحی که انجام می‌دادند به آنها بدهد.
آیا الله برای بنده‌اش محمد صلی الله علیه وسلم در امر دین و دنیای او، و بازداشتن دشمنش از او، کافی نیست؟! آری، به‌راستی‌که او تعالی برایش کافی است، و - ای رسول- به‌سبب جهل و نادانی خویش، تو را از بت‌هایی که آنها را به جای الله عبادت می‌کنند می‌ترسانند از اینکه آسیبی به تو برسانند، و هرکس‌که الله دست از یاری‌اش بکشد و او را به هدایت توفیق ندهد، هیچ هدایتگری ندارد که او را هدایت کند و توفیق دهد.
و هرکس‌که الله او را به هدایت توفیق دهد هیچ گمراه کننده‌ای نیست که بتواند او را گمراه سازد. آیا الله ذات شکست ناپذیری که هیچ‌کس بر او چیره نمی‌شود، و ذات انتقام‌گیرنده از کسی‌که به او کفر ورزد و از او نافرمانی کند نیست؟! آری به‌راستی‌که او ذاتی شکست ناپذیر و انتقام‌گیر است.
و - ای رسول- اگر از این مشرکان بپرسی: چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفریده است؟ به‌طور قطع خواهند گفت: الله آنها را آفریده است. برای اظهار ناتوانی معبودهای‌شان به آنها بگو: از این بت‌هایی که آنها را به جای الله عبادت می‌کنید، به من خبر دهید، اگر الله بخواهد آسیبی به من برساند آیا مالک برطرف کردن آسیب او از من هستند؟! یا اگر پروردگارم بخواهد رحمتی از جانب خویش به من ببخشاید آیا می‌توانند رحمت او را از من بازدارند؟! به آنها بگو: الله به تنهایی، برایم کافی است، در تمام کارهایم بر او توکل کردم، و توکل‌کنندگان باید فقط بر او توکل می‌کنند.
- ای رسول- بگو: ای قوم من، بر شرک به الله که برای خودتان پسندیدید عمل کنید، من نیز بر دعوت به توحید الله، و اخلاص عبادت برای او تعالی که پروردگارم مرا به آن فرمان داده است عمل می‌کنم، به‌زودی از سرانجام هر (یک از این دو) روش آگاه خواهید شد.
به‌زودی خواهید دانست که عذاب در دنیا به چه کسی میرسد و او را خوار و پست می‌گرداند، و عذاب همیشگی در آخرت که نه قطع می‌شود، و نه پایان می‌یابد بر او نازل می‌شود.
- ای رسول- به تحقیق که ما قرآن را برای مردم به حق بر تو نازل کردیم تا آنها را انذار دهی، و هرکس هدایت یابد سود هدایت او فقط به خودش بازمی‌گردد، زیرا هدایت او سودی به الله نمی‌رساند؛ و او تعالی از آن بی‌نیاز است، و هرکس گمراه شود، زیان گمراهی‌اش فقط بر خود او است، و گمراهی او زیانی به الله سبحانه نمی‌رساند، تو بر آنها گماشته نشده‌ای تا آنها را به هدایت مجبور سازی، و جز تبلیغ آنچه به ابلاغش فرمان یافته‌ای برعهدۀ تو نیست.
الله ذاتی است که ارواح را در پایان اجل‌های‌شان قبض می‌کند، و هنگام خواب، ارواحی را که اجل آنها فرا نرسیده قبض می‌کند، آن‌گاه آنهایی را که به مرگشان حکم کرده است نگاه می‌دارد، و ارواحی را که هنوز بر مرگشان حکم نکرده است تا زمانی‌که در علم او سبحانه مشخص است بازمی‌گرداند، به‌راستی برای مردمی‌که می‌اندیشند در این قبض و بازگردانیدن و میراندن و زنده کردن دلایلی است بر اینکه ذاتی‌که این کارها را انجام می‌دهد بر برانگیختن مردم پس از مرگشان برای حسابرسی و جزا توانا است.
به تحقیق که مشرکان از میان بت‌های‌شان شفاعتگرانی گرفته‌اند که به جای الله از آنها منفعت را امید دارند، - ای رسول- به آنها بگو: آیا آنها را به عنوان شفاعتگر می‌گیرید حتی اگر نه برای شما و نه برای خودشان اختیار هیچ‌چیزی را نداشته باشند، و نیندیشند؛ چون آنها جمادات کری هستند که نه سخن می‌گویند، نه می‌شنوند، نه می‌بینند، نه سود می‌رسانند و نه زیان؟!
- ای رسول- به این مشرکان بگو: تمام شفاعت‌ها فقط از آنِ الله است، و نزد او هیچ‌کس شفاعت نمی‌کند مگر به اذن او، و شفاعت نمی‌شود مگر برای کسی‌که الله از او راضی باشد. فرمانروایی آسمان‌ها و زمین فقط برای او است، سپس در روز قیامت برای حسابرسی و جزا فقط به‌سوی او بازگردانیده می‌شوید، آن‌گاه شما را در قبال اعمال‌تان جزا می‌دهد.
و هرگاه الله به تنهایی یاد شود دل‌های مشرکانی که به آخرت و رستاخیز و حساب و جزای آن ایمان ندارند رویگردان می‌شود، و هرگاه بت‌هایی که آنها را به جای الله عبادت می‌کنند یاد شوند به‌ناگاه شاد و مسرور می‌گردند.
- ای رسول- بگو: بارالها ای آفریدگار آسمان‌ها و زمین بدون نمونۀ قبلی، ای دانای آنچه نهان و آنچه آشکار است، و ذره‌ای از آن بر تو پوشیده نمی‌ماند، تو به تنهایی در روز قیامت میان بندگانت در آنچه که در دنیا اختلاف می‌ورزیدند داوری می‌کنی، و راستگو را از یاوه‌گو، و خوشبخت را از بدبخت مشخص می‌سازی.
و اگر تمام افراد و اموال روی زمین برای کسانی باشد که با شرک و گناهان به خودشان ستم کرده‌اند، به‌طور قطع آنها را برای رهایی خویش از عذاب سختی که پس از رستاخیز مشاهده کرده‌اند می‌دهند، اما چنین امکانی برای‌شان فراهم نیست، و به فرض که چنین امکانی برای‌شان وجود داشته باشد از آنها پذیرفته نمی‌شود، و عذاب‌های گوناگونی که انتظارش را نداشتند از جانب الله برای‌شان آشکار می‌گردد.
و شرک و گناهانی که مرتکب شده‌اند برای‌شان آشکار می‌گردد، و همان عذابی آنها را فرا می‌گیرد که وقتی در دنیا از آن ترسانده می‌شدند به تمسخر و ریشخند می‌گرفتند.
و هرگاه بیماری یا فقر و آسیبی مانند آن به انسان کافر برسد ما را در دعا می‌خواند تا آسیبی را که به او رسیده از او بزداییم، اما وقتی نعمت سلامتی یا مال به او عطا کنیم این کافر می‌گوید: جز این نیست که الله این نعمت را به این سبب که می‌دانست من استحقاقش را دارم به من عطا کرد، اما در واقع این امر، سبب آزمایش و نزدیک کردن تدریجی او به‌سوی عذاب است، اما بیشتر کافران این موضوع را نمی‌دانند؛ از این رو به آنچه الله بر آنها بخشیده است فریب می‌خورند.
این سخن را کافرانِ پیش از اینها نیز گفته‌اند، اما اموال و جایگاه‌هایی را که به دست می‌آوردند ذره‌ای آنها را بی‌نیاز نساخت.
و مجازات شرک و گناهانی که انجام دادند به آنها رسید، و کسانی از این حاضران نیز که با شرک و گناهان بر خودشان ستم روا می‌دارند به‌زودی همانند گذشتگان، مجازات بدی‌هایی را که کسب کرده‌اند به آنها خواهد رسید، و هرگز نخواهند توانست از الله بگریزند و بر او چیره نخواهند شد.
آیا این مشرکان آن سخنان را گفته‌اند، و ندانسته‌اند که الله رزق و روزی را برای هرکس بخواهد به منظور آزمایش او می‌گشاید که: آیا سپاسگزاری می‌کند یا ناسپاسی؟! و آن را برای هرکس بخواهد به هدف آزمایش او تنگ می‌گرداند که: آیا شکیبایی می‌کند یا بر تقدیر الله خشم می‌گیرد؟! به‌راستی‌که در این ایجاد گشایش و تنگ گردانیدن روزی دلالت‌هایی است بر تدبیر الله برای مردمی که ایمان می‌آورند؛ زیرا آنها هستند که از راهنمایی‌ها سود می‌برند، اما کافران بر آنها می‌گذرند و از آنها روی می‌گردانند.
- ای رسول- به آن بندگانم که در شرک به الله و ارتکاب گناهان از حد گذشته‌اند بگو: از رحمت الله، و آمرزش گناهان توسط او، نومید نباشید، که الله تمام گناهان را برای کسی‌که به‌سوی او توبه کند می‌آمرزد؛ زیرا او تعالی نسبت به گناهان توبه‌کاران بسیار آمرزنده، و با آنها بسیار مهربان است.
با توبه و اعمال صالح به‌سوی پروردگارتان بازگردید، و از او فرمان‌برداری کنید، قبل از اینکه عذاب روز قیامت شما را فراگیرد و آن‌گاه هیچ‌یک از بت‌ها یا افراد خانواده‌تان را نیابید که شما را با نجات از جهنم یاری رساند.
و از قرآن که نیکوترین چیزی است که پروردگارتان بر رسولش فرستاده است پیروی کنید؛ یعنی به اوامرش عمل کنید، و از نواهی‌اش اجتناب ورزید، پیش از اینکه عذاب ناگهانی و درحالی‌که آن را احساس نمی‌کنید تا با توبه برای آن آماده شوید شما را فرا گیرد.
این کار را انجام دهید تا مبادا کسی از شدت پیشمانی در روز قیامت بگوید: بر کوتاهی در حق الله به‌سبب کفر و گناهانی که مرتکب شدم، و به‌سبب اینکه مؤمنان و اطاعت کنندگان را مسخره می‌کردم پشیمان هستم.
یا به تقدیر استدلال کند، و بگوید: اگر الله مرا توفیق داده بود به‌طور قطع از پرهیزگاران او بودم؛ و اوامرش را اجرا، و از نواهی‌اش اجتناب می‌کردم.
یا آن‌گاه که عذاب را مشاهده می‌کند آرزوکنان بگوید: کاش امکان بازگشت به دنیا برایم فراهم بود تا به‌سوی الله توبه می‌کردم، و از نیکوکاران می‌شدم.
امر این‌گونه نیست که آرزوی هدایت را گمان کردی، زیرا آیات من نزدت آمدند اما آنها را تکذیب کردی و تکبر ورزیدی، و از کافران به الله و آیات و رسولانش بودی.
و روز قیامت چهره‌های کسانی را که به دروغ شریک و فرزند به الله نسبت داده‌اند به عنوان نشانۀ بدبختی‌شان سیاه می‌بینی، آیا جایگاه متکبران بر ایمان به الله و رسولانش در جهنم نیست؟! آری، به‌راستی‌که جایگاه آنها در جهنم است.
و الله کسانی را که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی پروردگارشان تقوای او تعالی را پیشه کرده‌اند با وارد نمودن به مکان رستگاری‌شان یعنی بهشت از عذاب می‌رهاند؛ نه عذاب به آنها میرسد، و نه بر بهره دنیوی که از دست داده‌اند اندوهگین می‌شوند.
الله آفریدگار همه چیز است، و هیچ آفریدگاری جز او نیست، و او بر هر چیزی نگهبان است، و ادارۀ هر چیزی به دست او است، و آن را هرگونه که بخواهد به کار می‌اندازد.
کلیدهای گنجینه‌های نعمت‌های آسمان‌ها و زمین فقط برای او است، که آن را به هرکس بخواهد می‌بخشد، و آن را از هرکس بخواهد بازمی‌دارد، و کسانی‌که به آیات الله کفر ورزیده‌اند به‌سبب محروم ماندن از ایمان در زندگی دنیایی، و به‌سبب ورود به جهنم در آخرت که برای همیشه در آن می‌مانند، همان زیانکاران هستند.
- ای رسول- به این مشرکان که از تو می‌خواهند بت‌های‌شان را عبادت کنی بگو: - ای جاهلان به پروردگارتان- آیا به من دستور می‌دهید که غیر الله را عبادت کنم؟! جز اللهِ یگانه، هیچ‌کس سزاوار عبادت نیست، پس هرگز غیر او را عبادت نمی‌کنم.
و -ای رسول- به تحقیق که الله به تو و به رسولان پیش از تو وحی کرده است که: اگر دیگران را همراه الله عبادت کنی به‌طور قطع پاداش اعمال صالح تو نابود می‌شود، و بدون تردید در دنیا با تباهی دین، و در آخرت با عذاب، از زیانکاران خواهی بود.
بلکه تنها الله را عبادت کن، و هیچ‌کس را با او شریک مگردان، و از سپاسگزاران او تعالی در قبال نعمت‌هایی که بر تو بخشیده است باش.
و مشرکان، الله را آن‌گونه که سزاوار بزرگی‌اش است بزرگ نشمرده‌اند چون مخلوقات ضعیف و ناتوانش را با او شریک قرار دادند، و از قدرت الله که یکی از مظاهرش این است که زمین با کوه‌ها و درختان و رودها و دریاهایش در روز قیامت در قبضۀ او است، و تمام آسمان‌های هفت‌گانه با دست راست او تعالی در هم پیچیده می‌شود، غافل مانده‌اند. الله از آنچه مشرکان می‌گویند و به آن باور دارند منزه و پاک و برتر است.
روزی‌که فرشتۀ موظف به دمیدن در صور می‌دمد، تمام کسانی‌که در آسمان‌ها و زمین هستند می‌میرند، سپس این فرشته بار دوم برای رستاخیز در صور می‌دمد، به‌ناگاه تمام زندگان برپا می‌ایستند و می‌نگرند که الله چه کاری با آنها انجام خواهد داد.
و زمین با نور تجلی پروردگار نیرومند برای داوری بین بندگان روشن می‌گردد، و نامه‌های اعمال مردم گشوده می‌شود، و پیامبران آورده می‌شوند، و امت محمد صلی الله علیه وسلم آورده می‌شوند تا به نفع پیامبران علیه اقوام‌شان گواهی دهند، و الله عادلانه میان همگی آنها داوری می‌کند، و در آن روز به آنها ستم روا نمی‌رود، یعنی بر بدی هیچ انسانی افزوده نمی‌شود، و از نیکی‌اش کاسته نمی‌گردد.
و الله جزای هرکسی را، بر اساس عملش که خیر باشد یا شر، به‌طور کامل می‌دهد، و الله از آنچه انجام می‌دهند آگاه‌تر است، و ذره‌ای از کارهای خیر و شرشان بر او پوشیده نمی‌ماند، و به‌زودی در این روز آنها را در قبال اعمال‌شان جزا خواهد داد.
و فرشتگان، کافران به الله را گروه گروه خوارکنان به‌سوی جهنم می‌رانند، تا اینکه به جهنم برسند فرشتگان نگهبان جهنم که بر آن گماشته شده‌اند درهای جهنم را برای‌شان می‌گشایند، و با توبیخ این‌گونه از آنها استقبال می‌کنند: آیا رسولانی از جنس خودتان نزدتان نیامدند تا آیات نازل شدۀ پروردگارتان به شما را برای‌تان بخوانند، و شما را از دیدار روز قیامت، به‌سبب عذاب سختی که دارد بترسانند؟! کافران با اقرار علیه خودشان می‌گویند: آری، تمام این موارد حاصل شده است، اما فرمان عذاب بر کافران واجب گردید، و ما از کافران بودیم.
برای خوار و نومید کردن آنها از رحمت الله و خروج از جهنم به آنها گفته می‌شود: از درهای جهنم وارد شوید و برای همیشه در آن بمانید، و جایگاه متکبران و برتری‌جویان بر حق، چه بد و زشت است.
و فرشتگان با نرمی، مؤمنان را که با اجرای اوامر و اجتناب از نواهی پروردگارشان تقوای او تعالی را پیشه کرده‌اند گروه گروه گرامی داشته به‌سوی بهشت می‌برند، تا اینکه به بهشت برسند. درهای بهشت به روی‌شان گشوده می‌شود، و فرشتگان گماشته‌شدۀ به بهشت به آنها می‌گویند: بر شما از هر آسیب و هرچیز ناگواری سلامتی باد، دل‌ها و اعمال‌تان پاک شده‌اند، پس به بهشت درآیید و برای همیشه در آن بمانید.
و مؤمنان وقتی به بهشت درآیند می‌گویند: تمام ستایش‌ها از آنِ الله است که وعده‌ای را که بر زبان رسولانش به ما داده بود محقق گردانید، چون به ما وعده داده بود که ما را به بهشت درمی‌آورد، و زمین بهشت را برایمان به میراث داد، که در هر مکانی از آن که بخواهیم جای می‌گیریم، پس چه نیکوست پاداش عاملانی که اعمال صالح را در جستجوی وجه پروردگارشان انجام می‌دهند.
و فرشتگان در این روز مشهود گرداگرد عرش حلقه می‌زنند، و الله را از آنچه سزاوارش نیست و کافران آن را به زبان می‌آورند منزه و پاک برمی‌شمارند، و الله میان تمام مخلوقات به عدالت داوری می‌کند، آن‌گاه هرکس را بخواهد گرامی می‌دارد و هرکس را بخواهد عذاب می‌کند، و گفته می‌شود: تمام ستایش‌ها از آنِ الله پروردگار مخلوقات است به‌سبب قضاوتی که در آن برای بندگان مؤمن خویش رحمت، و برای بندگان کافر خویش عذاب را حکم کرد.
