ترجمة معاني سورة الأنعام
باللغة الكردية من كتاب الترجمة الكردية
.
من تأليف:
حمد صالح باموكي
.
ﰡ
ھەموو سوپاس و ستایشێک ھەربۆ ئەو خوایەی ئاسمانەکان و زەوی دروستکردووە, وە تاریکیەکان و ڕووناکی داناوە ئەمجا ئەوانەی بێ باوەڕ بوون ھاوتا و ھاوبەش بۆ پەروەردگاریان بڕیار دەدەن
خوا ئەو زاتەیە کەئێوەی لەقوڕ دروست کردووە پاشان کاتێکی دیاری کردووە (بۆ مردن) وە کاتێکی دیاری کراویش لای خوای گەورە دانراوە (بۆ قیامەت) کەچی دوا ئەوەش ئێوە بەگومانن
وەتەنھا ئەو خوایە (باڵادەست و پەرستراوە) لەئاسمانەکان و لەزەویدا نھێنی و ئاشکراتان دەزانێ و بە ھەموو کردەوەیەکیش کەدەیکەن ئاگادارە
وە ھەر بەڵگەو نیشانەیەک لەبەڵگە ونیشانەکانی پەروەردگاریان بۆ بێت ئەوان ڕووی لێ وەردەگێڕن
بەڕاستی کاتێک قـورئانیان بۆ ھات بە درۆیان دانـا جا لەمەو پاش بۆیان دێت ھەواڵی ئەو شتانەی کەئەوان گاڵتەیان پێدەکرد
ئایا نەیان دیوە (نەیان زانیوە) لەپێش ئەوانەوە چەند گەل و نەوەمان لەناو بردووە دەسەڵاتمان پێدا بوون لەزەویدا بەشێوەیەک کە بە ئێوەمان نەدابوو و بارانی پەیتاپەیتامان بەسەردا باراندن وە جۆگەو ڕووبارەکانمان وا لێ کرد بوو کە بەبن باخ و کۆشکەکانیاندا دەڕۆیشت لەناو مان بردن بە ھۆی گوناھەکانیانەوە, وە لە دوای ئەوان دروستمان کرد گەل و نەوەیەکی تر
وە ئەگەر نامەیەکی نوسراومان بناردایە تەخوارەوە بۆت لەناو کاغەزێکدا بوایە و دەستیشیان لێ بدایە بێـگومان ئەوانەی بێ باوەڕ بوون دەیان ووت ئەمە تەنھا جادویەکی ئاشکرایە
وە دەیانووت: بۆچی فریشتەیەک نەنێنرراوەتە خوارەوە بۆسەری (بیبینین) ئەگەر فریشتەیەکمان بناردایەتە خوارەوە بێگومان کارتەواو دەبوو (لەناو بردنیان جێ بەجێ دەکرا) پاشان مۆڵەت نەئەدران
ئەگەر ئەو (پێغەمبەرە) مان بکردایە بەفریشتەیەک بێگومان دەمانگۆڕا بە وێنەی پیاوێک (تابیبینن وقسەی لەگەڵ بکەن) و بێگومان لێمان دەشێواندن وەک چۆن خۆیان لە خۆیان دەشێواند
سوێند بێت بێگومان گاڵتە کراوە بە پێغەمبەرانی پێش تۆیش سەرئەنجام بۆ ئەوانەیان گاڵتەیان دەکرد دابەزی و دەوریدان تۆڵەی ئەوەی گاڵتەیان پێدەکرد (لەسزای سەخت)
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ بڕۆن و بگەڕێن بە زەویدا پاشان سەرنج بدەن سەر ئەنجامی ئەوانەی بەڵگەکانی خوایان بەدرۆ دادەنا چۆن بووە
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ ئایا ھی کێیە ئەوەی لە ئاسمانەکان و زەویدا یە بڵێ تەنھا بۆ خوایە کە بەزەیی و میھرەبانی پێویستی کردوە لەسەرخۆی سوێند بەخوا بێگومان کۆتان دەکاتەوە لە ڕۆژی دواییدا کە ھیچ گومان و دوودڵی تێدا نیە ئەوانەی خۆیان دۆڕاندووە ئەوە ئەوانن کە بڕوا ناھێنن
وە ھەر بۆ خوایە ئەوەی ئارامی گرتووە لەشەو و ڕۆژدا وە ھەر ئەو بیسەر و زانایە
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ ئایا؟ بێجگە لە خوا دۆست و پەرستراوێک تر بۆخۆم دانێم؟ کەئەو بەدیھێنەری ئاسمانەکان و زەویە ئەو خوایە ڕۆزی دەدات و ڕۆزی پێ نادرێ بڵێ بەڕاستی من فەرمانم پێدراوە کە یەکەم کەس بم مل کەچ کەم (بۆ فەرمانی خوا) وە (فەرمانم پێدراوە لەلایەن خوداوە) ھەرگیز لەھاوبەش دانەران مەبە
پێیان بڵێ: بێگومان من دەترسم ئەگەر سەرپێچی لە فەرمانی پەروەردگارم بکەم لە سزای ڕۆژێکی گەورە
ھەرکەس ئەو سزایەی لێ لادرێت لەو ڕۆژەدا ئەوە بێگومان خوا بەزەیی پێیدا ھاتۆتەوە و ئەوەیە سەرکەوتنی ئاشکراو تەواو
وە ئەگەر خوا دووچاری بەڵاو زیانێکت بکات ئەوە جگە ئەو (خوا) کەس نیە بتوانێت لایبات وە ئەگەر خێر و خۆشیەکیشت پێ بگەیەنێت ئەوە خودا دەسەڵاتدارە بەسەر ھەموو شتێکدا
وە ھەر ئەوە دەست ڕۆیشتوو زاڵە بەسەر بەندەکانیدا ھەر ئەویش کار دروست و ئاگادارە
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ: شایەتیدانی کێ لە ھەموو شایەتی دانێک گەورەترە (لەسەر پێغەمبەرێتی من) بڵێ: خوا گەورەترین شایەتە لە نێوان من و ئێوەدا وە ئەم قورئانە وەحی کراوە بۆ من بۆ ئەوەی ئێوەی پێ بترسێنم و ھەر کەسێکی کەش کە پێی دەگات ئایا بەڕاستی ئێوە شایەتی ئەدەن بە دڵنیاییەوە کە لەگەڵ خوادا چەند پەرستراوێکی تر ھەبێت؟! بڵێ: من شایەتی (وا ناڕەوا) نادەم بڵێ: بێگومان ھەر ئەو پەرستراوی تاک و تەنھایە وە بەڕاستی من بەریم لەوەی کە ئێوە دەیکەنە ھاوبەش بۆ خوا
ئەوانەی کە نامەمان پێ بەخشین (لەگاورو جولەکەکان) ئەم پێغەمبەرە دەناسن (کە پێغەمبەری خوایە بەھۆی باسکردنی نیشانەکانی لە تەورات و ئینجیلدا) وەک چۆن کوڕەکانیان ئەناسن ئەوانەی خۆیان دۆڕاندو خەسارۆمەند بوون ئەوە ئەوانن بڕوا ناھێنن
کێ ستەمکارترە لەو کەسەی درۆ ھەڵبەستێ بەدەم خواوە یان بێ باوەڕ بوو بێت بە ئایەتەکانی (بە بەڵگەکانی) خوا بەڕاستی ستەمکاران ڕزگاریان نابێت
وە ڕۆژێ ھەموویان کۆ دەکەینەوە (لەقیامەتدا) پاشان ئەڵێین بەوانەی ھاوەڵیان بۆ خوا دانابوو کوان ئەو ھاوەڵانەی کە بە خەیاڵی خۆتان بەھاوەڵی خواتان دانابوون
پاشان بەھانەیان ھیچ نەبوو بێجگە لەوەی کە ووتیان سوێند بە خوای پەروەردگارمان ئێمە بەھیچ جۆرێک ھاوبەشدانەر نەبووین بۆخوا
سەیرکە چۆن درۆ لە دژی خۆشیان دەکەن و لێیان وون بوون ئەو بتانەی خۆیان بە درۆ ھەڵیان بەستبوون
وە لەو (کافرانە) کەسانێک ھەیە کە گوێت بۆ دەگرن کەقورئان دەخوێنیت بەڵام ئێمە (بەھۆی تاوان گوناھو ھاوەڵدانانیانەوە) چەند پەردەیەکمان داوە بەسەر دڵەکانیاندا بۆ ئەوەی تێی نەگەن وە کەڕی و گوێ گرانیمان خستۆتە ناو گوێچکەیانەوە, وە ئەگەر ھەموو بەڵگە و نیشانەیەکی ڕوون ببینن بڕوای پێ ناھێنن تا ئەو ڕادەیە کاتێک بێن بۆ لات دەمە دەمێ و بەربەرەکانیت لەگەڵ دەکەن ئەوانەی بێ باوەڕن ئەڵێن ئەم قورئانە ھیچ نیە بێجگە لە ئەفسانەی پێشینان
ئەوان رێگری (خەڵک) ئەکەن لەو (قورئانە) و خۆشیان لێی دوور دەکەنەوە ھیچ کەسیش لە ناو نابەن خۆیان نەبێت و ھەستیش ناکەن (کە لەچی خەسارۆمەندیەکدان)
وە ئەگەر بیان بینیت کاتێک کە لەسەر قەراغی دۆزەخ وە ستێنراوون کە دەڵێن خۆزگە دەگەڕێنڕِاینەوە بۆ دونیا و بەڵگەکانی پەروەردگارمان بەدرۆ نەدەزانی وە لە بڕواداران ئەبووین
(نەخێر بەڕاستیان نیە) بەڵکو ئەوەی کە لەوەو پێش دەیانشاردەوە بۆیان دەرکەوتووە, وەئەگەر بگەڕێنرێنەوە (بۆ دونیا) بێگومان دووبارە دەگەڕێنەوە بۆ ئەو کارانەی کەلێیان قەدەغە کرابوو وەبەڕاستی ئەوانە درۆزنن
وە ووتیان بەڕاستی ھەر ئەم ژیانەی (دونیا) مانە وئێمە زیندوو ناکرێینەوە
وەئەگەر ئەوانە دەبینی ئەوکاتەی کەلە حزووری پەروەردگاریاندا وەستێنراوون (پەروەردگار) دەفەرموێت ئایا ئەمە ڕاست نیە؟ ئەڵێن: بەڵێ ڕاستە سوێند بە پەروەردگارمان دەفەرموێت دەی بچەژن ئەو سزایە بە ھۆی ئەوەی کەبڕواتان نەھێناوە (ئینکارتان دەکرد)
بەڕاستی ئەوانەی کە دیداری پەروەردگاریان بە درۆ دەزانی زەرەریان کرد ھەتا کاتێک لەناکاو ڕۆژی دواییان بەسەردا دێت ئەڵێن ئای داخ و پەشیمانی سەخت بۆ ئێمە چەند کەم تەرخەمیمان کردلە دونیادا و لەدەستمان چوو لەکاتێکدا تاوانەکانیان ھەڵگرتووە بەکۆڵیانەوەیە ئای چەند بەد و خراپە ئەو بارەگرانەی ھەڵیدەگرن
وەژیانی دونیا ھیچ نیە بێجگە گاڵتە و سەرقاڵیی نەبێت وە بێگومان ماڵی دوا ڕۆژ چاکترە بۆئەوانەی خۆیان دەپارێزن و لە خوا دەترسن دەی ئایا بۆ ژیرنابن
بەڕاستی ئێمە دەزانین کەبێگومان ئەوەی کەئەوان دەیڵێن غەمبارت دەکات بەڵام بێگومان ئەوان تۆ بەدرۆزن دانانێن بەڵکو ئەو ستەمکارانە ئایەتەکانی خوا﴿﴾ ئینکار دەکەن (وبەدرۆی دەزانن)
سوێند بە خوا بێگومان پێغەمبەرانی پێش تۆش (ئەی موحەممەد ﷺ) باوەڕیان پێ نەکراوە بەڵام ئارامیان گرت لەسەر ئەو باوەڕ پێ نەکرانەیان وە ئەزیەت و ئازار دران تا یارمەتی و سەرخستنی ئێمەیان بۆ ھات وەفەرمانەکانی (بەڵێنەکانی) خوا بەھیچ کەسێک ناگۆڕدرێت سوێند بێت بێگومان ھەواڵی ھەندێ لەو پێغەمبەرانەت بۆ ھاتووە
خۆ ھەرچەند ڕوو وەرگێڕانی ئەوانە سەخت و گرانە لەسەرت جا ئەگەر توانیت بە ناخی زەویدا تونێلێک لێ دەیت یان پەیژەیەک بۆ ئاسمان دانێیت بەھۆیەوە بەڵگەیەکیان بۆ بھێنیت وە ئەگەر خوا بیویستایە ئەوانەی کۆدەکردەوە لەسەر رێنمونی و بڕوا ھێنان کەواتە ھەرگیز لەوانە مەبە کە نەزانن
بەڕاستی تەنھا ئەوانە وەڵامی تۆ ئەدەنەوە کە (بەدڵ) ئەبیسن مردووەکانیش (ئەوانەی باوەڕ ناھێنن) خوا زیندوویان دەکاتەوە پاشان ھەر بۆلای خۆی دەگەڕێنەوە
ووتیان بۆچی لەلایەن پەروەردگاریەوە موعجیزەیەکی بۆ نەھاتۆتە خوارەوە بڵێ بێگومان خوا بە توانایە کە بەڵگە و نیشانەیەک بھێنێتە خوارەوە بەڵام زۆربەیان نازانن
ھیچ گەڕۆکێکی گیانلەبەر نیە لەزەویدا وە ھیچ باڵندەیەک نیە کە دەفڕێ بە ھەردوو باڵەکەی مەگەر ئەوانیش وەک ئێوە ئومەتانێکن ھیچ شتێکمان فەرامۆش نەکردووە لەم کتێبەدا (لوح المحفوڤ یا قورئاندا) پاشان ئەوانە (لە ڕۆژی دواییدا) لای پەروەردگاریان کۆدەکرێنەوە
وە ئەوانەی بێ باوەڕ بوون بەبەڵگەکانی ئێمە کەڕ و لاڵن لەناو تاریکستاندان ھەرکەس خوا بیەوێ گومڕای دەکات ھەرکەسیش خوا بیەوێت دەیخاتە سەر رێگای ڕاست
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ ھەواڵم پێ بدەن ئەگەر سزای خواتان بۆ بێت یان ڕۆژی دوایی یەخەتان بگرێت ئایا ھاوار دەکەنە ھیچ شتێک بێجگە لە خوا ئەگەر ئێوە ڕاستگۆن
(نا) بەڵکو تەنھا بانگ و ھاوار لەخوا دەکەن ئەمجا ئەویش ئەگەر ویستی ئەوەی ھاواری (لە دەست) ئەکەن نایھێڵێ و ئەو شتانەتان لەبیر دەچێتەوە کە دەتانکردن بە ھاوبەش بۆ خوا
سوێند بێت بێگومان ئێمە پێغەمبەرانمان نارد بۆ گەلانی پێش تۆ (ئەی موحەممەد ﷺ) وەتووشی نەبوونی و ھەژاری وەنەخۆشی و ترس و ناڕەحەتیمان کردن بۆ ئەوەی بگەڕێنەوە و پەشیمانی دەرببڕن (لاوازی وکزی بنوێنن)
دەی بۆ نەپاڕانەوە کاتێک سزای ئێمەیان بۆھات؟ بەڵام دڵیان ڕەق بووە وەشەیتان ئەو کردەوە خراپانەی بۆ ڕازاندبوونەوە کەدەیانکرد
جا کاتێک لەبیریان چویەوە ئەوەی کە پێی ئامۆژگاری کران دەرگای ھەموو شتێکمان لەسەر کردنەوە تاکاتێک دڵخۆش بوون بەوەی پێیان درابوو لە ناکاودا تۆڵەمان لێ سەندن ئیتر ئەوانیش نائومێد و سەرگەردان بوون
ئەمجا ئەو گەلەی کە ستەمیان کرد دوا بڕاو کران و ھەموو سوپاس و ستایشێ ھەر بۆ خوای پەروەردگاری جیھانیانە
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ پێم بڵێن ئەگەر خوا ھەستی بیستن و بینینتان لێ بسەنێتەوە مۆریش بنێت بەسەر دڵەکانتاندا چ پەرستراوێک ھەیە بێجگە خوا بۆتان بھێنێتەوە تەماشابکە چۆن بەڵگەکان دەگۆڕین و چەند بارەیان دەکەینەوە پاشان ئەوان پشتی تێدەکەن و ڕوو وەردەگێڕن
ئەی (موحەممەد ﷺ) بڵێ پێم بڵێن ئەگەر سزای خوا لە ناکاو دا یا بە ئاشکرا بێت بۆتان ئایا لەناو دەبرێت (بە سزای خوایی) بێجگە لە کۆمەڵی ستەمکاران نەبێت؟
وە نێرراوەکانمان نەناردووە مەگەر بە موژدەدەر و ترسێنەرنەبێت جا ھەرکەس بڕوای ھێناو کردەوەی چاکی کرد ئەوە ھیچ مەترسی یەکیان لەسەر نابێ و غەمباریش نابن
ئەوانەیش بێ بڕوا بوون بە بەڵگەکانی ئێمە بە ھۆی دەرچوونیان لە سنووری(فەرمانی خوا) سزایان لێ دەکەوێَت و دەیانگرێت
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ من پێتان ناڵێم خەزێنەکانی خوا لای منە وە شتی نھێنیش نازانم وە پێتان ناڵێم بێگومان من فریشتەم شوێنی ھیچ ناکەوم ئەوە نەبێت کە بۆم نیگا کراوە بڵێ ئایا کوێر و بینا یەکسانن؟ دەی ئایا بۆ بیرناکەنەوە؟
بەم قورئانە بترسێنە ئەوانەی دەترسن (لەوەی کە) کۆبکرێنەوە لای پەروەردگاریان لە کاتێکدا بێجگە لە خوا ھیچ یارمەتیدەر و تکا کارێکیان نیە بەڵکو خۆیان بپارێزن ولەخوا بترسن
وە ئەوانە دەرنەکەیت کە پەروەردگاریان دەپەرستن (وداوای لێدەکەن) بەبەیانیان و ئێواراندا (ڕەزامەندی) خوایان دەوێت و لێپرسینەوەی ھیچ شتێکیان لەسەر تۆ نیە وە لێپرسینەوەی ھیچ شتێکی تۆش لەسەر ئەوان نیە جا ئەگەر دەریانکەیت (دور یان خەیتەوە) ئەوە لەستەمکاران دەبیت
وە بەوجۆرە ھەندێکیانمان بەھەندێکی تریان تاقی کردەوە بۆ ئەوەی بڵێن ئایا ئەوانە خوا رێزو بەھرەی پێ بە خشیوون لە ناو ئێمەدا؟ ئایا خوا لە ھەموو کەس زاناتر نیە بەوانەی شوکرانە بژێرن؟
وەکاتێک ئەوانەی کە بڕوایان ھەیە بە ئایەتەکانی ئێمە ھاتن بۆلات ئەوە پێیان بڵێ سڵاوتان لێ بێت پەروەردگارتان بەزەیی و میھرەبانی لەسەر خۆی پێویست کردووە بێگومان ھەر کەس لە ئێوە کارێکی خراپ بکات بەنەزانی پاشان بگەڕێتەوەو تەوبە بکات وخۆی چاک بکات ئەوە بەڕاستی خوا لێبوردە و بەبەزەییە
ئا بەو جۆرە ئایەتەکان ڕوون دەکەینەوە بۆ ئەوەی ڕێگای تاوانباران ڕوون بێتەوە
بڵێ: بێگومان من قەدەغەم لێکراوە لەوەی کەبەندایەتی بکەم بۆ ئەوانەی ئێوە ھاواریان لێدەکەن و دەیان پەرستن بێجگە لە خوا بڵێ من شوێنی ئارەزووەکانی ئێوە ناکەوم ئەگەر وا بکەم بێگومان من گومڕا دەبم وەلە ڕیزی ئەو کەسانەدا نابم کە ڕێنمونیان وەرگرتووە
بڵێ بێگومان من لەسەر بەڵگەیەکی ئاشکرام کە لەلایەن پەروەردگارمەوەیە کەچی ئێوە بڕواتان پێ نەھێنا ئەو (سزای) ئێوە پەلەی ھاتنی دەکەن بە دەست من نیە فەرمان ڕەوایی تەنھا بۆ خوایە حەق و ڕاستی باسی دەکات وە ئەو چاکترینی بڕیاردەر و جیاکەرەوەیە
بڵێ ئەگەر لام بوایە ئەوەی ئێوەپە لە دەکەن لە ھاتنی ئەوا کاری نێوان من و ئێوە کۆتایی پێ دەھێنرا وە خوا چاک ئاگادارە بە ستەمکاران
وە کلیلی ھەموو نھێنیەکان ھەرلای خوایە کەس نایانزانێت جگە لە (خوا) وە (خوا) دەزانێ چی لە ووشکانی و دەریادا ھەیە وە ھەر گەڵایەک بکەوێتە خوارەوە خوا پێی دەزانێت و ھەر دانەوێڵەیەک لە تاریکیەکانی زەویدا بێت و ھەر تەڕو ووشکێک ھەبێت ھەر ھەموویان لە کتێبی ئاشکرا لە (لوح المحفوڤ) دان
وە ھەر ئەو خوایەیە کە دەتان خەوێنێت لەشەودا (لێرە خەو بەمانای مردن ھاتووە) وە ئەشزانێت (لە ڕۆژ دا) چ کارێکتان ئەنجامداوە پاشان لە ڕۆژدا لە خەوبێدارتان دەکاتەوە بۆ ئەوەی تەواو ببێت ماوەی دیاریکراوی (ھەمووکەسێک) ئەوسا ھەر بۆلای ئەوە گەڕانەوەتان پاشان ھەواڵتان پێدەدات بەھەر کردەوەیەک کە کردوتانە
ئەو (خوا) زاڵ و دەسە ڵاتدارە بەسەر بەندەکانیدا وە کۆمەڵە فریشتەیەکتان بۆ دەنێرێت (کە چاودێر و پارێزەر و نوسەری کردەوەکانتانن) تاکاتی مردنی یەکێکتان دێت نێرراوەکانمان گیانی دەکێشن کەھیچ سستی و کەمتەر خەمیەک ناکەن (لەکارەکانیاندا)
پاشان دەگەڕێنرێنەوە بۆلای خوا کەسەروەری ڕاستەقینەیانە ئاگاداربن فەرمان ڕەوایی و بڕیار ھەر بۆئەوە ھەر خوایشە لێپرسینەوەی خێراترە لە ھەموو کەس
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ: ئایا کێ ئێوە ڕزگار دەکات لەتاریکیەکانی ووشکانی و دەریا کە ھاوار و نزای لێدەکەن بە ئاشکراو نھێنی (ئەڵێن) سوێند بە خوا ئەگەر لەم مەترسیە رزگارمان بکات ئەوە بێگومان لە سوپاس کارانی خوا دەبین
بڵێ: ھەر خوا ئێوە رزگار دەکات لەو مەترسیە و لە ھەموو نارەحەتی و غەم و پەژارەیەک (لەگەڵ ئەوەشدا) پاشان ئێوە ھاوبەش بۆ خوا بڕیار دەدەن
بڵێ: ھەر ئەو خوایە بەتوانا و دەستەڵاتدارە کەسزایەکتان بۆ بنێرێت لە سەروتانەوە یان لە ژێرپێتانەوە یان سەرتان لێ بشێوێنێت و بتان کات بەچەند دەستە و تاقمێکەوە جا ھەندێکتان بە ھەندێکی ترتان سزاو ئازار بدات سەرنج بدە چۆن ئایەتەکان دەگۆڕین (لە جۆرێکەوە بۆ جۆرێکی تر) تا ئەوان تێبگەن و بیربکەنەوە
گەلەکەت باوەڕیان بەم قورئانە نەکرد کە ھەر ئەوە حەق و ڕاست بڵێ: من پارێزەر و بەرپرستان نیم
بۆ ھەموو ھەواڵێک کاتێکی دیاریکراو ھەیە (کە ڕاست و درۆی تیادا ڕوون دەبێتەوە) وە بەزووی دەزانن
ھەر کاتێک ئەوانەت دی قسەی ناشایستە دەکەن دەربارەی ئایەتەکانی ئێمە ئەوە ڕوو وەرگێڕە لێیان تا دەچنە سەر باسێکی تر وە ئەگەر شەیتان لە بیری بردیتەوە ئیتر لە پاش بیرکەوتنەوەت لەگەڵ کۆمەڵی ستەمکاران دامەنیشە
(ھەرچەندە) ئەوانەی خۆیان دەپارێزن ھیچ پرسیارو تاوانی ئەوانیان لەسەر نیە بەڵام بیرخستنەوەیە تا خۆیان بپارێزن
(ئەی موحەممەد ﷺ) واز بێنە لەوانەی ئاینەکەیان کردووە بە گەمە و گاڵتەجاڕی و ژیانی دونیا ھەڵی خەڵەتاندون وە بە قورئان ئامۆژگاریان بکە بۆ ئەوەی ھیچ کەس تیا نەچێ بەھۆی ئەو (خراپانە) ی کردویەتی کە جگە لە خوا ھیچ دۆست و تکاکارێکی نیە ئەگەر ھەموو فیدیە و بریتیەک بدات لێی وەرناگیرێت ئەوانە کەسانێکن بەھۆی ئەو (خراپانە) ی کە کردوویانە تیاچوون بۆ ئەوانەیە خواردنەوەیەک لە ئاوی زۆر گەرم و بەکوڵ وسزای زۆر بە ئازاریش بە ھۆی ئەوەی کەبێ بڕوابوون
بڵێ ئایا بێجگە لەخوا ھاوار بکەین (و بپەرستین) شتێک کەنەسوودمان پێ دەگەیەنێت و نە زیان وە بەرەو دوا بگەڕێینەوە (پاشگەزبینەوە لە ئاینەکەمان) لە پاش ئەوەی کە خوا ڕێنمونی کردین (بۆ ڕێگای ڕاست)؟ بەوێنەی ئەوکەسەی کە شەیتانەکان سەریان لێ شێواند بێت لەزەویدا سەرگەردان بێت و چەند ھاوڕێیەکی ھەبێت بانگی کەن بۆ رێگای ڕاست (بڵێن) وەرە بۆلای ئێمە (کەچی بەگوێیان نەکات) بڵێ بەڕاستی ھەر ڕێنمونی خوا ڕێ نمونی ڕاستە و فەرمانمان پێدراوە کە مل کەچ و گوێڕایەڵ بین بۆ پەروەردگاری جیھانیان
وە (فەرمانمان پێدراوە) کە بەڕێکی نوێژ بەجێ بھێنن و لەو (پەروەردگارە) بترسین وە ھەمووتان ھەر بۆلای ئەو زاتە کۆ دەکرێنەوە (لەڕۆژی دواییدا)
وەھەر ئەو خوایە یە کەئاسمانەکان و زەوی بەدیھێناوە بەحەق و ڕاستی وە ھەر ڕۆژێک بەشتێک بفەرمووێت ببە ئەویش دەست بەجێ دەبێت فەرمان و ووتەی ئەو ڕاستە ھەر بۆئەوە موڵک و خاوەنیەتی (ھەموو شتێک) لەو ڕۆژەدا کەفوو دەکرێت بە (ێور) کەڕەنادا زانا و ئاگایە بەھەموو نھێنی و ئاشکرایەک و ھەر ئەوە کاردروست و بە ئاگا
وە (بیربکەرەوە) کاتێک کە ئیبراھیم ووتی بە ئازەری باوکی ئایا تۆ بتانێک دەکەیتە پەرستراوی خۆت؟ بەڕاستی من تۆو گەلەکەت لە گومڕاییەکی تەواو و ئاشکرادا دەبینم
بەو شێوەیە نیشانی ئیبراھیم ماندا دەسەڵات و خاوەنێتی (خوا بۆ) ئاسمانەکان و زەوی بۆ ئەوەی لەڕیزی باوەڕدارە ڕاستەقینەکاندا بێت
کاتێک شەوی بەسەردا ھات ئەستێرەیەکی بینی ووتی ئەمە پەروەردگاری منە بەڵام کاتێ ئاوابوو ووتی من ھەرچی ئاوا بێ خۆشم ناوێت
ئەمجا کاتێک مانگی بینی ھەڵھات ووتی ئەمە پەروەردگاری منە بەڵام کاتێک کە ئاوابوو ووتی سوێند بەخوا ئەگەر پەروەردگارم ڕێنمونیم نەکات بێگومان لەکۆمەڵی گومڕایان دەبم
ئەمجا کاتێک خۆری بینی ھەڵھات ووتی ئەمە پەروەردگاری منە ئەمە گەورەترە (لەوان) جا کاتێک خۆریش ئاوا بوو ووتی ئەی گەلەکەم بەڕاستی من بەریم لە ھەرشتێک کەئێوە دەیکەن بەھاوبەش بۆ خوا
بەڕاستی من ڕووی خۆم وەرئەگێڕم بۆلای زاتێک کە ئاسمانەکان و زەوی بەدیھێناوە جگە لەخوا ڕووم لەھیچی تر ناکەم وە بێگومان من لەھاوبەش پەیداکەران نیم
(بەڵام ئیبراھیم) گەلەکەی دەمەقاڵێیان لەگەڵدا کرد فەرمووی ئایا ئێوە دەمەدەمێ و موجادەلەم لەگەڵدا دەکەن؟ لەبارەی خواوە کە بەڕاستی ڕێنمونی منی کردووە من ناترسم لەوەی کە ئێوە دەیکەن بەھاوبەش بۆ خوا (چونکە زیان ناگەیەنن) مەگەر شتێک کەپەروەردگارم بیەوێت بیکات زانست و ئاگاداری پەروەردگارم ھەموو شتێکی گرتۆتەوە دەی ئایا بۆ بیرناکەنەوە
وە من چۆن دەترسم لەو بتانەی کە ئێوە کردووتانە بەھاوبەش بۆ خوا کەئێوە ناترسن بێگومان بتانێکتان کردۆتە ھاوبەش بۆ خوا کە ھیچ بەڵگەیەک نەنێرراوە بۆتان (کە ئەوان بپەرستن) دەی کەواتەکام لەم دوو دەستەیە شایستە ترە بە نەترسان (و ئارامی) ئەگەر ئێوە ھیچ دەزانن
ئەوانەی کە بڕوایان ھێناوە و بڕواکەیان تێکەڵ بەستەم (ھاوەڵ دانان) نەکردووە ھێمنی و ئاسایش تەنھا بۆ ئەوانەیە ھەر ئەوانەش ڕێنمون کراوون
ئەو (بەڵگانە) بەڵگەی ئێمە بوون کە دابوومان بە ئیبراھیم لەبەرانبەر گەلەکەیەوە ھەرکەسێک بمانەوێت پلەوپایەی بەرز دەکەینەوە بەڕاستی پەروەردگارت کاردروست و زانایە
وە ئیسحاق و (لەئیسحاقیش) یەعقوبمان پێ بەخشی ڕێنمونی ھەموویانمان کرد وە لەوەو پێش ڕێنمونی نوحیشمان کرد ولەنەوەکانی نوح داود و سولەیمان و ئەیوب و یوسف و موساو ھارونمان (ڕێنمونی کرد) ئا بەو چەشنە پاداشتی چاکەکاران دەدەینەوە
وە زەکەریا و یەحیا و عیسا و ئیلیاس ھەریەک لەمانە لە چاکەکاران بوون
وە ئیسماعیل و یەسەع و یونس و لووط ھەریەکە لەمانە ڕێزمانداون بەسەر ھەموو خەڵکیدا
ھەروەھا ھەندێک لەباوک و نەوەو و براکانیان ھەڵمان بژاردوون و ڕێنمونیمان کردوون بۆ ڕێگەی ڕاست
ئەوە ڕێنمونی خوایە ڕێنمونی ھەربەندەیەکی پێدەکات لەبەندەکانی کە خۆی بیەوێت وە ئەگەر ھاوبەشیان ڕەوا بدایە بۆ خوا بێگومان ئەو چاکانەی کردبویان ھەمووی بێ پاداشت دەردەچوو
ئەوانە کە سانێکن پەیام و زانین و حوکمڕانی و پێغەمبەرێتیمان پێ بەخشیوون جا ئەگەر ئەوانە (قوڕەیش) بڕوای پێ نەھێنن ئەوە بێگومان بەدەستەیەکی ترمان سپاردووە (چاودێری بکەن و) بێ بڕواش نابن پێی
ئەوانە (ئەو پێغەمبەرانەی باسکران) کەسانێک بوون خوا ڕێنمونی کردن دەی پەیڕەوی ڕێگە وڕێبازی ئەوان بکە (ئەی موحەممەد ﷺ) (ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ داوای ھیچ کرێ و پاداشتێکتان لێناکەم لەسەری ئەم قورئانە تەنھا ئامۆژگاری یە بۆ ھەموو جیھانیان
وەک پێویست خوایان نەناسی و ڕێزیان نەگرت کاتێ ووتیان خوا ھیچ شتێکی نەناردۆتە خوارەوە بۆ ھیچ ئادەمیەک بڵێ ئەی کێ ئەو کتێبەی ناردە خوارەوە کە موسا ھێنای (ئەو کتێبە) ڕووناکی و ڕێنمونی بوو بۆ خەڵک (پێش دەستکاری کردنی لەلایەن جولەکەکانەوە) ئێوە ئەو (کتێبە) دەکەنە چەند پەڕە و کاغەزێک بەشێکی (کە قازانجتانە) ئاشکرای دەکەن و زۆریشی (کەزیانی خۆتانە) دەیشارنەوە شتانێک فێر کراوون کەئێوە نەتان دەزانی نەخۆتان و نە باو و باپیرانتان بڵێ ھەرخوا (کتێبی بۆ موسا ناردووە) پاشان لێیان گەڕێ لەناو بەتاڵی خۆیاندا گاڵتەو یاری بکەن و ڕۆبچن
ئەم قورئانە ئێمە ناردوومانەتە خوارەوە پیرۆز و فەڕدارە ئەو کتێبانەش پێش ئەو ھاتوون بەڕاستیان دادەنێت (پێش ئەوەی گاور وجولەکەکان بیشێوێنن) ھەروەھا بۆ ئەوەی دانیشتوانی مەککە ودەوروبەری ئاگادار کەیتەوە و بیانترسێنیت جا ئەوانەی بڕوایان بە دواڕۆژ ھەبێت بڕوا بەو (قورئانە) دەھێنن ئەوان پارێزەرن بۆ نوێژەکانیان و بەچاکی لەکاتی خۆیاندا دەیانکەن
کێ لەوکەسە ستەمکارترەکە درۆ ھەڵبەستێ بەدەم خواوە یان بڵێ نیگا وسروشم بۆکراوە بەڵام ھیچ نیگا و سروشێکیشی بۆ نەکرا بێت ھەروەھا کەسێ کە بڵێ منیش وێنەی ئەو قورئانەی خوا دایبەزاندووە دادەبەزێنم خۆزگە ستەمکارانت دەبینی کاتێک وان لە ناڕەحەتی و سەختی سەرە مەرگدا و فریشتەکان دەستیان بۆ دەبەن (بۆ گیان کێشانیان) (پێیان دەڵێن) خۆتان دەربازکەن (لەم ناڕەحەتی گیان کێشانە ئەگەر ڕاست دەکەن) ئەمڕۆ پاداشتی ڕیسواکەر دەدرێنەوە بەھۆی ئەوەی کەقسەی ناڕاستان ھەڵئەبەست بەدەم خواوە و خۆتان بەگەورە دەزانی لەبەرانبەر ئایەتەکانی خوادا
سوێند بێت بێگومان ئێوە بە تەنیا و یەک یەک گەڕانەوە بۆ لامان ھەر وەکو یەکەم جار دروستمان کردن و ئەوەی پێمان دابوون بەجێتان ھێشت لەدوای خۆتان (لەماڵ وسەروەت وسامان) وە نابینین لەگەڵتاندا ئەو تکاکارانەی کە لاتان وابوو ھاوبەشی خوان لە تکا کردن بۆتان سوێند بە خوا بێگومان پچڕا پەیوەستی نێوانتان وە ئەوەی بە پشتیوانی خۆتان دادەنا وون بوو لێتان
بەڕاستی خوا لەتکەری دانەوێڵە و ناوکە تۆوە (کاتێک کە دەڕوێنرێت لە زەویدا) زیندوو دەرئەھێنێت لە مردوو, وە (خوا) دەرھێنەری مردوانە لە زیندوو ئەوەیە خوای ئێوە دەی کەواتە ئێوە چۆن (لەپەرستنی ئەو خوایە) لا دەدرێن؟
(خوا) بەدی ھێنەری شەبەق و ڕووناکی ڕۆژ بوونەوەیه و شەوی کردووە بەکات و ھۆی ئارامگرتن و خۆر و مانگی کردۆتە ھۆی حساب دیاریکردن و زانینی کات ئەوەش ئەندازەگرتنی خوای بەدەسەڵات و زانایە
وە ھەر خوایە کەئەستێرەی داناوە بۆتان بۆ ئەوەی ڕێیان پێدەرکەن لە تاریکیەکانی وشکانی و دەریادا بەڕاستی ئایەتەکانمان ڕوون کردۆتەوە بۆ کۆمەڵێ کەبزانن و تێ بگەن
وە ئەو خوایە زاتێکە کە ئێوەی دروستکردوە لەیەک کەس کە (ئادەم) ـە ئەمجا (لە پشتی باوکتانا) نیشتەجێ کران (دواتریش لەمناڵدانی دایکتاندا) دانران بە شێوەی کاتی بە ڕاستی ئایەتەکانمان ڕوون کردۆتەوە بۆ کەسانێک بەووردی بیر بکەنەوە
وە ئەو خوایە زاتێکە کە بارانی لە ئاسمانەوە باراندووە جا بە ھۆی ئەو (بارانەوە) ھەموو جۆرە چەکەرەیەکمان ڕواند ئەمجا ڕووەکی سەوزمان لێ ڕوواندووە, وە لەو (ڕووەکە سەوزە) دانەوێڵەی لەسەریەک کەڵەکە بوومان دەرھێناوە (وەک گوڵی جۆ و گەنم) وە لە دار خورما لە چەند پەلێکی ھێشووی شۆڕە وە بوو دەردەھێنین وە (دەڕوێنین بەو بارانە) باخاتی زۆرلە ترێی ھەمە جۆر و زەیتون و بنە ھەناری ھاو وێنە و لەیەکتر جیا جیا (لەتامدا) سەرنجی بەرھەمەکەی بدەن کاتێک بەر دەگرێت و پێدەگات بێگومان لەم سەرنجدانەدا چەند بەڵگەی گەورە ھەیە (لەسەر گەورەی دەسەڵاتی خودا) بۆکەسانێک کە بڕوا دەھێنن
ھاوبەشانێکیان بڕیارداوە بۆ خوا کە جنۆکەن لەکاتێکدا خوا ئەو (جنۆکانەی) دروست کردووە بەدرۆ و بوختان چەند کوڕ و کچیان بڕیاردا بۆ خوا بەبێ زانیاری پاک و بێگەردی بۆ خوا لەوەی کە ئەو بێ بڕوایانە بڕیاری ئەدەن بۆ خوا
(خوا) داھێنەری ئاسمانەکان و زەویە لە نەبوون چۆن مناڵی دەبێت کە ژن و ھاوسەری نەبووە خۆی ھەموو شتێکی دروستکردووە و ئەو بە ھەموو شتێ زانا و بە ئاگایە
ھەر ئەو خوایەیە کە پەروەردگاری ئێوەیە ھیچ پەرستراوێکی ڕاستەقینە نیە جگە لە ئەو دروستکەری ھەموو شتێکە کەواتە ئەو بپەرستن وە ئەو خوایە چاودێرە بەسەر ھەموو شتێکەوە
چاوەکان پەی پێ نابەن و ناتوانن بیبینن بەڵام ئەو ھێزی بینین و چاوەکان دەبینێت و ئەو بە ئاگا و ورد بینە
بەڕاستی لەلایەن پەروەردگارتانەوە چەندین بەڵگەی ڕوونتان بۆ ھاتووە ئەمجا ھەر کەس بیر لەڕاستی دەکاتەوە و دەیبینێت ئەوە (سوودی) بۆ خۆیەتی ھەر کەسیش بیر ناکاتەوە و کوێر بووە ئەوە (زیانی) ھەر بۆ خۆیەتی وە من چاودێر و پارێزەرنیم بە سەرتانەوە (بەس ڕاگەیەنەرم)
ئاوا جۆر و شێوەی بەڵگەکان دەگۆڕین دەبا ھەر بڵێن خوێندووتە وپێتووتراوە, وە بۆ ئەوەی چاک ڕوونی بکەینەوە بۆ کۆمەڵێک کەتێدەگەن و شارەزان
شوێنی ئەوە بکەوە کە لەلایەن پەروەردگارتەوە وەحیت بۆ کراوە ھیچ شتێک شایستەی پەرستن نیە جگە لەو (لە خوا) وە ڕوو وەرگێڕە لە ھاوبەش بڕیاردەران
وە ئەگەر خوا بیویستایە ھاوەڵیان دا نەدەنا و تۆمان نەدەکرد بەچاو دێرو پارێزەر بەسەریانەوە و تۆ زۆردارو دەسەڵاتدار نیت بەسەریانەوە
(ئەی موسڵمانان) جنێو و قسەی ناشرین مەڵێن بەوبت و پەرستراوانەی کەئەوان ھاواریان لێدەکەن و دەیانپەرستن بێجگە لەخوا بەو ھۆیەوە ئەوانیش قسەی نەشیاو بڵێن بەخوا بەو شێوەیە ڕازاندومانەتەوە بۆ ھەموو ئوممەتێک کردەوەکەیان پاشان گەڕانەوەیان ھەر بۆلای پەروەردگاریانە ئەمجا ھەواڵیان پێ دەدات بەو کردەوانەی ئەنجامیان دەدا
وە بەھێزترین سوێندیان بەخوا دەخوارد سوێند بەخوا ئەگەر موعجیزەیەکیان بۆ بێت (لەوانەی کەخۆیان داوایان دەکرد) بێگومان بڕوا دەھێنن پێی بڵێ بەڕاستی موعجیزەکان ھەر لای خوایە وە ئێوە نازانن ئەی بڕواداران ئەگەر ئەو بەڵگانەش بێتەکایەوە ھەر بڕوا ناھێنن
وە (کاتی ھاتنی موعجیزەکان بەھۆی بێ بڕواییانەوە) دڵ و چاویان وەردەگێڕین و لایدەدەین (لە باوەڕ ھێنان) ھەر وەک لە سەرەتاوە بڕوایان بەقورئان نەھێنا وەلێیان دەگەڕێین لەسەر کەشی خۆیاندا بن (دەبا) ھەر سەرگەردان بن
وە بێگومان ئەگەر ئێمە فریشتەمان بۆ لای ئەو (بێباوەڕ) انە بناردایە و مردووەکان قسەیان لەگەڵ بکردنایە و ھەموو شتێکمان بۆ کۆ بکردنایەتەوە ڕوو بەڕوو بەپێش چاویانەوە (یان کۆمەڵ کۆمەڵ) بڕوایان نەدەھێنا مەگەر خوا بیویستایە بەڵام زۆربەیان نازانن و بێ ئاگان
ھەر بەو شێوە بۆ ھەموو پێغەمبەرێک دوژمنێکمان داناوە لەشەیتانەکانی مرۆڤ و جنۆکە کەبەنھێنی بەیەکتری ڕادەگەیەنن ووتەی ڕازاوە و بریقەدار بۆ فریودانیان وە ئەگەر پەروەردگارت بیویستایە ئەوەیان نەدەکرد دە لێیان گەڕێ بەخۆیان و ئەو درۆیـانـەی کەھەڵی دەبەستن
وە بۆ ئەوەی گوێ بگرێت بۆ ئەو (ووتە بریقەدارو ڕازاوەی بۆ یەکتری دەکەن) دڵی ئەو کەسانەی بڕوایان نیە بەڕۆژی دوایی بۆ ئەوەی ڕازی ببن پێی وەتا ئەنجامی بدەن ئەو گوناھانەی ئەنجامی ئەدەن
جا ئایا جگە لەخوا دادوەرێکی تر بۆ خۆم بڕیار بدەم؟ لەکاتێکدا (خوا) ئەو زاتەیە کەناردویەتیە خوارەوە بۆ ئێوە ئەم قورئانە کە ڕوونکەرەوەی ھەموو باسێکە بەدرێژی ئەوانەش کە نامەمان پێ بەخشین چاک دەزانن بێگومان ئەم قورئانە لەلایەن پەروەردگارتەوە بەحەق و ڕاستی نێرراوە کەواتە ھەرگیز لەگومانداران مەبە
وە فەرمان و ووتەی پەروەردگارت تەواو بووە و بەئەنجام گەیشت بەڕاستی و دروستی کەھیچ کەس ناتوانێت بڕیارو ووتەکانی بگوڕێت ھەر خوا بیسەر و زانایە
وە ئەگەر تۆ گوێڕایەڵی زۆربەی ئەوانە بیت لەسەر زەویدان لەڕێگەی خوا گومڕات دەکەن ئەوان ھەر شوێنی گومان کەوتوون وە ھەمیشە درۆ و گۆترەکاری دەکەن
بێگومان ھەر پەروەردگارت چاک دەزانێت کێ گومڕا بووە و لایداوە لەڕێگای ئەو وە ھەر ئەو زاناترە بەوانەی ڕێبازی ڕاستیان گرتووە
دەبخۆن لەو (سەربڕاوە) ی کەناوی خوای لەسەر ھێنراوە ئەگەر ئێوە بەئایەتەکانی خوا بڕوادارن
بۆچی ئێوە ناخۆن؟ لە (گۆشتی) ئەو (ئاژەڵان) ـەی کەناوی خوای لەسەر ھێنراوە (لەکاتی سەربڕیندا) کەبێگومان خوا بۆتانی ڕوون کردۆتەوە ئەوەی حەرامی کردوە لەسەرتان جگە لەوەی کەناچار دەبن بۆی (بیخۆن لەو خواردنانەی کە حەرامن) بەڕاستی زۆر کەس خەڵکی گومڕا دەکەن بە ھەوا و ئارەزوی خۆیان بەبێ ھیچ زانیاری یەک (کە لەخواوە وەرگیرا بێت) بێگومان پەروەردگارت دەست درێژ کاران و سەرکەشان چاک دەناسێت
لەگوناھی ئاشکراو نھێنی واز بھێنن بەڕاستی ئەوانەی کەگوناھـ دەکەن بە دەستی ئەنقەست بەزوویی تۆڵەیان لێ دەسەنرێت بەھۆی ئەو تاوانانەی دەیانکرد
لەو (سەربڕاوە) مەخۆن کەناوی خوای لەسەر نەھێنراوە (لەکاتی سەربڕیندا) بێگومان (خواردنی) ئەوە تاوان و لەسنوور دەرچوونە وە بێگومان شەیتانەکان بەنھێنی شت بەدۆستانیان دەڵێن بۆ ئەوەی موجادەلە و دەمە دەمێتان لەگەڵدا بکەن جائەگەر بەگوێیان بکەن ئەوە بێگومان لەھاوبەش دانەران دەبن
ئایا کەسێک کە مردوو بێت ( واتە بێ بڕوا بێت) و ئێمە زیندوومان کردەوە ( ھیدایەتماندا) و ڕووناکیەکمان بۆ فەراھەم ھێنا (کەقورئانە) بە ھۆی ئەوەوە لەناو خەڵکیدا دەگەڕێ و دەڕوات ئایا وەک ئەوە وایە کە لەناو تاریکستانێکدا بێت کە بەھیچ جۆرێک دەرچوونی نیە لێی بەو شێوەیە ڕازێنراوەتەوە بۆ بێ بڕوایان ئەو کردەوە (خراپانەی) دەیان کرد
بەو شێوەیە لە ھەموو شارێکدا گەورەترینی تاوانباریمان کرد (بە دەسەڵاتدار) بۆ ئەوەی پیلان و فێڵ بکەن لەو شارانەدا وە فێڵ وپیلان ناکەن (لە کەس) بێجگە لەخۆیان بەڵام ئەوان ھەستی پێ ناکەن
وە کاتێک ئایەتێکیان بۆ بێت دەڵێن ئێمە ھەرگیز باوەڕ ناھێنین ھەتا وێنەی ئەوەی بەپێغەمبەرانی خوا دراوە بەئێمەش نەدرێت خوا چاک دەزانێت پەیام و پێغەمبەرایەتی خۆی بۆ کوێ دەنێرێت (و کێ شیاو ترە بۆ ئەو کارە) بەزویی ئەوانەی تاوانیان کردووە دووچاریان دەبێت سووکی وڕیسوایی لای خوا وسزای سەخت بەھۆی ئەو پیلان وفێڵانەوەی کەدەیانکرد (لە بڕواداران)
جا ھەرکەسێک خوا بیەوێت ڕێنمونی بکات سینگی فراوان دەکات بۆ ئیسلام (و بڕوا ھێنان) وە ھەر کەس خوا بیەوێت گومڕای کات (لەبەر نەشیاوی وسەرکەشی خۆی) سنگی زۆر تەنگ دەکات وەک ئەوەی (بیەوێت) بەرز ببێتەوە بەرەو ئاسمان ( چونکە مرۆڤ تا بەرەو ئاسمان بەرز ببێتەوە ھەست بە تەنگە نەفەسی دەکات وبەناڕەحەت ھەناسەی بۆ دەدرێت) بەو جۆرە خوا پیسی و ناپاکی دادەنێت لەسەر ئەوانەی کەبڕوا ناھێنن
ئەم ئیسلامە ڕێگای پەروەردگارتە کەڕێک و ڕاستە بێگومان بەڕوونی ئایەتەکانمان باسکردووە بۆ کۆمەڵێک کەبیربکەنەوە
بۆ ئەوانەیە لای پەروەردگاریان ماڵی ئاشتی کە (بەھەشتە) تەنھا ئەویش دۆستیانە بەھۆی ئەو کردەوە چاکانەی دەیان کرد
وە ڕۆژێک (خوا) تێکڕا کۆیان دەکاتەوە و (دەفەرموێت) ئەی دەستەو کۆمەڵی جنۆکە بێگومان ئێوە زۆر کەستان لەئادەمیەکان گومڕا کرد وە دۆستەکانیان لەئادەمی دەڵێن ئەی پەروەردگارمان ھەندێکمان سوود و کەڵکمان لەھەندێکمان وەرگرت وە بەو کاتەو مۆڵەتە گەیشتین کەبۆت دیاری کرد بووین خوا فەرمووی ئاگر شوێنتانە بەھەمیشەیی و بێ بڕانەوە دەمێننەوە تیایدا جگە لەو کاتەی کەخوا بیەوێت بەڕاستی پەروەردگارت کار دروست و زانایە
بەو شێوەیە ھەندێک لەستەمکاران دەکەین بەدۆست و پشتیوانی ھەندێکی تریان بەھۆی ئەو کردەوانەوەی ئەنجامیان دەدا
ئەی دەستە و کۆمەڵی جنۆکە و ئادەمی ئایا پێغەمبەرانتان لەخۆتان بۆ نەھات کەئایەتەکانی منتان بۆ بخوێننەوە, وە لەگەیشتن و دووچار بوونی ئەم ڕۆژەیان نەترساندن دەڵێن (ڕاستە و) شایەتی لەسەر خۆمان دەدەین بەڵام ژیانی دونیا خەڵەتاندینی و شایەتیان لەسەر خۆیاندا کەبێگومان ئەوان بێ بڕوا بوون
ئەوەی باسکرا لەبەر ئەوەیە کەپەروەردگارت لەناو بەری (خەڵکی) شارو گوندەکان نەبووە و زوڵم و ستەمی لێ نەکردوون لەکاتێکدا خەڵکی ئەو شارو گوندانە بێ ئاگابووبن
بۆ ھەر یەکێک (لەجنۆکەو ئادەمی) چەند پلە و پایە ھەیە لەبەرانبەر کردەوەکانیاندا وە پەروەردگارت لەوەی کەدەیکەن (ئەو ستەمکارانە) بێ ئاگا نیە
ھەر پەروەردگاری تۆ بێ نیازە و خاوەنی میھرەبانیە ئەگەر بیەوێت لەناوتان دەبات وە کێی بوێت دوای ئێوە دەیکاتە جێنشینی(ئێوە) وەک چۆن ئێوەی لەنەوەی کۆمەڵێکی تر بەدی ھێنا
بێگومان ھەر بەڵێنێکتان پێدەدرێت ھەر دێت و ئێوە لەدەس خوا دەرناچن
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ ئەی گەلەکەم لەسەر ڕێبازی خۆتان ئەوەی لەدەستان دێت بیکەن بێگومان منیش کارو کردەوەی خۆم دەکەم جا لەمەو پاش دەزانن سەرئەنجامی ئەو دونیا بۆکێ دەبێت بێگومان (بێ باوەڕان) وستەمکاران ڕزگاریان نابێت
وە بڕیاریاندا بۆ خوا لەوەی کە (خوا) دروستی کردو دایھێنا بەشێک لەکشتوکاڵ و ئاژەڵ و ماڵات جا بەگومانی خۆیان ووتیان ئەمە بۆ خوایە وە ئەوەش بۆ ھاوبەشەکانمان (بتەکانمانە) جا ئەوەی بۆ ھاوبەشەکانیانە ئەوە بە خوا ناگات وە ئەوەش بۆ خوایە ئەوە دەگات بە ھاوبەشەکانیان (واتە: خوا نایەوێت و ئەیداتەوە بەسەریاندا) ئای چ خراپە ئەوەی بڕیاری دەدەن
ئا بەو شێوەیە شەیتانەکان کوشتنی ڕۆڵەکانیان بۆ زۆر لەھاوەڵـدانەرەکان ڕازاندەوە بۆ ئەوەی لەناویان بەرن (بەکوشتنی کەسانی بێ تاوان)وە بۆ ئەوەی ئاینەکەیان لێ بشێوێنن وە ئەگەر خوا بیویستایە ئەوەیان نەدەکرد کەواتە لێیان گەڕێ با لەگەڵ ئەو درۆ و دەلەسەیەی کە ھەڵی دەبەستن (بێ ئاگا و گومڕا بن)
وە (بە گومانی خۆیان) دەیانووت ئەمانە ئاژەڵ وماڵات وکشتوکاڵێکن کە قەدەغە کراون نابێت لێیان بخوات کەسانێک نەبێت خۆمان بمانەوێت بەگومانی خۆیان ماڵاتێکیش پشتیان قەدەغە کرابوو (نابیێت باریان لێ بنرێت یا سواریان ببن) ھەروەھا ئاژەڵ و ماڵات ھەیە (لەکاتی سەربڕیندا) ناوی خوایان لەسەر نەدەبرد بەدرۆ ھەڵبەستن بەدەم خواوە لەمەولا خوا تۆڵەی ئەو درۆ ھەڵبەستنەیان لێ دەستەنێت
وە دەیانووت ئەوەی لەسکی ئەم ئاژەڵ و ماڵاتانە دایە تایبەتە بەنێرینەکانمانەوە (پیاوەکانمان) وە قەدەغە کراوە لەسەر ژنەکانمان وە ئەگەر مردارەوە بوو بوون ئەوا ھەموو تیایدا ھاوبەشو بەشدارن بەزوویی خوا سزای ئەم وەێفە (نەفامانە)یان دەداتەوە بێگومان خوا کار دروست و زانایە
بەڕاستی زیانباربوون ئەوانەی ڕۆڵەکانی خۆیان کوشت بەنەفامی ونەزانی و ئەوەی کەخوا پێی بەخشیبوون لەخۆیان قەدەغەکرد بەدەست ھەڵبەست و درۆ بەدەم خواوە بەڕاستی ئەوانە گومڕا بوون و ڕێنمونی کراو نەبوون
وە تەنھا خوایە کەبەدی ھێناوە باخاتی کەپرو ھەرزاڵە بۆ کراو (یا ساق بەرز) وە کەپرو ھەرزاڵە بۆ نەکراو (ساق کورت) وە دار خورما و کشتوکاڵی جیاواز لەخواردن و تامدا (بەدیھێناوە) زەیتون و ھەناریشی (بەدی ھێناوە) لەیەک چوو (لەوێنەو دیمەندا) و لەیەک نەچوو (لەتامدا) بخۆن لەبەروبوومی کاتێک ھاتەبەر وە لەڕۆژی دروێنە و چنینیدا مافەکەی (زەکاتەکەی) لێ بدەن و زیادە ڕۆی مەکەن بێگومان خوا زیادەڕۆیانی خۆش ناوێت
لەئاژەڵ و ماڵاتیش ھەندێکی بارھەڵگرە و ھەندێکی بۆ کوڵک و خوریە (کەڕاخەرو فەرشی لێ دروست دەکرێت) لەوەی کەخوا پێی بەخشیوون بخۆن وە شوێنی ھەنگاوەکانی شەیتان مەکەون چونکە بێگومان شەیتان دوژمنێکی ئاشکرای ئێوەیە
(خوا) ھەشت جۆر ئاژەڵ و ماڵاتی (دروستکردووە) لەمەڕ دووان (مەڕ و بەران) و لەبزن دووان (بزن و سابرێن) (ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ: ئایا خوا ئەو دوو نێرەی حەرام کردووە؟ یان ئەو دوو مێیە؟ یا ئەو بێچوانەی کە لەسکی ئەو دوو (جۆرە ئاژەڵە) مێینەدایە ئەگەر ئێوە ڕاست دەکەن ھەواڵم بدەنێ بەزانیاریەک (لەخواوە)
وە لەحوشتر دووان و لەڕەشەوڵاخ دووان (نێرو مێیەک) (ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ ئایا خوا ئەو دوو نێرەی حەرام کردووە یان ئەو دوو مێیە؟ یا ئەو بێچوانەی کە لەسکی ئەو دوو (جۆرە ووڵاخە) مێینەدایە یان ئێوە ئامادە و شایەت بوون ئەو کاتە کەخوا فەرمانی پێکردن (بەم قەدەغەکردنە) کەواتە کێ لەو کەسە ستەمکارترە کەدرۆ بەدەم خواوە ھەڵدەبەستێت بۆ ئەوەی خەڵکی گومڕا بکات بەبێ ھیچ زانیاریەک بەڕاستی خوا ڕێنمونی کۆمەڵی ستەمکاران ناکات
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ نابینم لەوەی کە (وەحی) وسرووشم بۆ کراوە ھیچ خۆراکێک حەرام بێت بۆ کەسێک کە بیخوات جگە لە مردارەوە بوو یان خوێنێکی ڕژێنراو نەبێت یا گۆشتی بەراز چونکە بێگومان ئەوەش پیس (وحەرامە) یان سەربڕاوێک (کاتی سەربڕین) ناوی غەیری خوای لەسەر ھێنرا بێت جا ھەر کەس ناچار بوو (کە ئەو حەرامانە بخوات لەبەر برسیەتی وخواردنی حەڵاڵی دەست نەکەوت) با زیاد لەپێویست نەخوات و مەبەستی سنوور بەزاندن نەبێت ئەوە بێگومان پەروەردگارت لێبوردەی میھرەبانە
تەنھا لەسەر ئەوانەی بوونە جولەکە حەراممان کرد ھەموو چڕنوکدارێک (باڵدار بێت یا ئاژەڵ) وە لە (گۆشتی) ڕەشەوڵاخ و مەڕو بزنیش پیو و بەزەکانیمان لێ حەرام کردن مەگەر ئەوەی کەبەسەر پشتیانەوە بێت یا ئەوەی بەڕیخۆڵەکانیانەوە بێت یا تێکەڵ بووبێت و لکا بێت بەئێسکەوە بەھۆی سەرکەشیانەوە ئەو تۆڵە و سزامان دان وە بێگومان ئێمە ڕاست گۆین
ئەمجا ئەگەر باوەڕیان پێ نەکردیت ئەوا (پێیان) بڵێ پەروەردگارتان خاوەنی میھرەبانی فراوانە وە سزاو تۆڵەی ئەو (خوا کەھات) لەھۆزی تاوانباران ناگێڕدرێتەوە
ئەوانەی کەھاوبەشیان بۆ خوا دانا بوو لەمەو دوا دەڵێن: ئەگەر خوا بیویستایە ئێمەو باوو باپیرانمان ھاوبەشمان (بۆخوا) دا نەدەنا وە ھیچ شتێکمان حەرام نەدەکرد ھەر بەو شێوەیە ئەوانەی پێش ئەمانیش درۆیان کرد ھەتا سزاو تۆڵەی ئێمەیان چەشت (ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ ئایا ھیچ زانیاریەکتان لایە تا دەری بخەن بۆمان و دەری ببڕن ئێوە شوێنی ھیچ شتێک ناکەون بێجگە لەگومان نەبێت و ئێوە ھەر لەخۆتانەوە بەگۆترە شت دەڵێن
بڵێ دەی کەواتە بەڵگەی بەھێز و (دەسەڵات) ھەر بۆ خوایە جا ئەگەر (خوا) بیویستایە ھەر ھەمووتانی دەخستە سەر ڕێی ڕاست
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ ئەو شایەتانەتان بھێنن کە شایەتی دەدەن کە خوا ئەمەی حەرام کردووە جا ئەگەر (بە درۆ) شایەتیان دا تۆ لەگەڵیاندا شایەتی مەدە وە شوێن ھەواو ھەوەس وئارەزواتی ئەوانە مەکەوە کەباوەڕیان نەھێنا بەئایەتەکانی ئێمە وە شوێن ئەوانەش مەکەوە کەبڕوایان نیە بەڕۆژی دوایی ئەوانەش کەھاوبەش و ھاوتا بۆ پەروەردگاریان بڕیار دەدەن
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ وەرن بابیخوێنمەوە (بۆتان) ئەوەی پەروەردگارتان (حەرام) و یاساغی کردووە لەسەرتان (فەرمانیداوە کەوا) ھیچ شتێک نەکەن بە ھاوبەش بۆی و لەگەڵ باوک و دایکدا ئاکار چاک و ڕەفتار جوانبن و مناڵەکانتان مەکوژن لەبەر ھەژاری و نەبوونی ئێمە ڕۆزی ئێوەو ئەوانیش دەدەین وە نزیکی گوناھو کردەوە زۆر بەدەکان مەکەونەوە ئەوەی بە ئاشکرا دەکرێت لەو (خراپانە) و ئەوەش بە پەنھان وە ئەو کەسە مەکوژن کە خوا کوشتنی حەرام کردووە مەگەر ھەق بێت (و بکوژرێتەوە لەتۆڵەدا) خوا ئەمانەی بەئێوە ڕاسپاردوە بۆ ئەوەی تێ بگەن (و ژیری خۆتان بەکاربھێنن)
وە نزیکی ماڵی ھەتیوان مەکەونەوە مەگەر بەو شێوەی کەجوانترو چاکتر بێت (بۆ ئەوان) تا باڵغ دەبێت و دەگاتە ھێزی خۆی وە پێوانەو کێشانە بێ زیاد و کەم ئەنجام بدەن بەدادگەری داوای ھیچ ئەرک و فەرمانێک لەکەس ناکەین بەئەندازەی توانای خۆی نەبێت وەکاتێک (بۆشایەتیدان و شتی تر) قسەتان کرد دادوەرو ڕاست بن با (لەدژی) خزمی نزیکی خۆشتان بێت وەبەڵێن و پەیمانی خوا بەچاکی ببە نەسەر خوا ئەو شتانەی بەئێوە ڕاسپاردوە بۆ ئەوەی بیر بکەنەوە
(فەرمانی داوە کە) بێگومان ئەمە ڕێگای ڕاستی منە کەڕاست و دروستە کەواتە شوێنی بکەون و شوێنی کوێرە ڕێگا وڕێچکەکانی تر مەکەون چونکە دوورتان دەخەنەوە و لاتان دەدەن لەڕێگەی خوا خوا ئەو شتانەی بەئێوە ڕاسپاردوە بۆ ئەوەی پارێزکار و لە خواترس بن
لەپاش ئەوە تەوراتمان بەخشی بەموسا بۆ تەواو کردنی چاکەو بەھرەمان بەرانبەر کەسێک کە بە چاکی پێی ھەڵساوە, وە ڕوونکەرەوەی ھەموو شتێک بێت وە ڕێنیشاندەر و ڕێنمونی و میھرەبانی بێت بۆ ئەوەی باوەڕ بھێنن بەگەیشتنیان بەحوزوری پەروەردگاریان (لە ڕۆژی دواییدا)
وە ئەم قورئانە پیرۆزە بەفەڕ وپیتەمان ناردۆتە خوارەوە کەواتە ئێوەش شوێنی بکەون و خۆتان بپارێزن و (پارێزکاربن) تا ڕەحمتان پێ بکرێت
لەبەر ئەوەی نەڵێن بێگومان کتێب تەنھا بۆ سەر دوو کۆمەڵی (گاورو جولەکە) نێراوەتە خوارەوە لەپێش ئێمەدا کەبەڕاستی ئێمە لەخوێندنەوە و لێکۆڵینەوەی کتێبەکانیان بێ ئاگابووین
وە بۆ ئەوەی نەڵێن بەڕاستی ئەگەر کتێبی ئاسمانی بۆ ئێمەش بھاتایە ئەوە ئێمە لەوان ڕێنمونتر دەبووین ئێوە بێگومان بەڵگەو نیشانە (قورئانی) ڕوونتان لە پەروەردگارتانەوە بۆ ھاتووە کەڕێنمونی و میھرەبانیەکی گەورەیە کەواتە کێ ستەمکارترە لەو کەسەی بێ باوەڕ بێت بەئایەتەکانی خواو بەدرۆی بزانێت وە ڕوویان لێ وەرگێڕێت لەمەو دوا بەزوویی تۆڵە دەسێنین لەوانەی سەرپێچی دەکەن لە ئایەتەکانی ئێمە بەسزایەکی بەدو سەخت بەھۆی ئەو لادانەوە کەدەیانکرد
ئاخۆ (ئەی موحەممەد ﷺ) ئەوان چاوەڕوانی چ شتێک دەکەن بێجگە لەوەی فرشتەی (گیان کێشان) یان بۆ بێت یان پەروەردگارت بێت یان ھەندێک لە موعجیزە و نیشانە ئاشکراکانی پەروەردگارت بەدی بێت ئەو ڕۆژەی ھەندێک لەنیشانە و بەڵگە ڕوونەکانی پەروەدگارت بەدی دێت باوەڕھێنان سوود ناگەیەنێت بەھیچ کەس کەپێشتر بڕوای نەھێنا بێت یان ھیچ خێروچاکەیەکی نەکردبێت لەگەڵ ئیمانەکەیدا بڵێ: چاوەڕوان بن (ھەڕەشەیە) ئێمەش چاوەڕوانی دەکەین
بەڕاستی ئەوانەی ئاینەکەیان بەش بەش کرد و بوون بەچەند دەستەو تاقمێکەوە تۆ لەھیچ شتێکدا لەئەوان نیت بێگومان کاری ئەوان تەنھا بۆ لای خوا دەگەڕێتەوە پاشان خوا ھەواڵیان پێدەدات بەھەر کردەوەیەک کەکردویانە
ھەر کەسێک چاکە بکات ئەوە (لەڕۆژی دواییدا) دە ھێندەی چاکەکەی پاداشتی بۆ ھەیە وە ھەر کەسێک خراپە بکات ئەوە تۆڵەی لێ ناسێنرێت تەنھا بەوێنەی خۆی نەبێت و ئەوانە ستەمیان لێ ناکرێت
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ بێگومان من پەروەردگارم ڕێنمونی کردووم بۆ ڕێگای ڕاست ئاینێکی زۆر ڕاست و پاک (کەھیچ لاریەکی تیا نیە) ئایینی ئەو ئیبراھیمەیە کە لەھەموو ئایینە ناڕاستەکان لایداوە بۆ پەرستنی خوا بەتەنھا وە بە ھیچ جۆرێک لە ھاوبەش پەیداکەران نەبووە
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ بێگومان نوێژو (بەندایەتی) و قوربانی و ژیان و مردنم ھەر بۆ خوای پەروەردگاری ھەموو جیھانیانە
ھیچ ھاوبەشێکی نیە و ھەر بەوە فەرمانم پێدراوە, وە من یەکەمی ناو ھەموو موسڵمانان و فەرمانبەردارانم (بۆ خوا)
(ئەی موحەممەد ﷺ) بڵێ: ئایا بێجگە لە خوا پەرستراوێکی تر بۆ خۆم ھەڵبژێرم لەکاتێکدا ئەو پەروەردگاری ھەموو شتێکە و ھەر کەسێک ھەر گوناھو خراپەیەک بکات تەنھا لەسەر خۆیەتی وە ھیچ کەسێکی گوناھکار گوناھی کەسێکی تر ھەڵناگرێت پاشان گەڕانەوەتان ھەر بۆلای پەروەردگارتانە ئەمجا ھەواڵتان پێ ئەدا بەوەی کەئێوە تیایدا جیاواز بوون
وە خوا ئەو زاتەیە کە ئێوەی کردووە بەجێنشینانی زەوی (کۆمەڵ لەدوای کۆمەڵ دێن) چەند پلە ھەندێکتانی بەرز کردۆتەوە بەسەر ھەندێکی ترتاندا بۆ ئەوەی تاقیتان بکاتەوە لەوەدا کەپێی بەخشیوون بەڕاستی پەروەردگارت تۆڵە سەندنی خێرایە (بۆ بەدکاران) وە بەڕاستی ئەو لێبوردە و میھرەبانە (بۆ چاکەکاران)
